Cây Hạt Mã Tiền mọc hoang ở rất nhiều nơi nhưng chủ yếu là ở khu vực miền Trung là chính người ta thu hoạch quả lấy hạt phơi khô để sử dụng làm thuốc, quả rất độc không được ăn, hạt cũng vậy, cây này không nên trồng ở vườn nhiều, qua nhìn rất bắt mắt trẻ con dễ ăn nhầm.

Mã Tiền chữa đau nhức, hạ mã tiền rất độc dùng phải cẩn thận.

(Semen Strychni) Mã Tiền tử nguyên tên là Phan mộc miết dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản thảo cương mục-quyển 18, là hạt chín phơi hay sấy khô của cây Mã tiền, có nhiều loại như: Strychnos pierriana A.W.Hill hoặc loại Mã tiền S.nux vomina L. thuộc họ Mã tiền (Longaniaceae).

Cây Mã Tiền có nhiều ở nước ta và các nước Đông nam á như Lào (gọi là Koktoung ka), Campuchia (gọi là Sleng thom, sleng touch), Thái lan (gọi là Co bên kho), Ấn độ, Miến điện, Vân nam Trung quốc.

Tính vị qui kinh:

Vị đắng hàn, có độc mạnh, qui kinh Can Tỳ.

Thành phần chủ yếu:

Strychnine, brucine, cloubrine, psedostrychnine, vomicine, loganin.

Tác dụng dược lý cuả hạt mã tiền:

A.Theo Y học cổ truyền mã tiền:

Thuốc có tác dụng tiêu thũng tán kết, thông lạc chỉ thống. Chủ trị các chứng k sang độc, thương tổn sưng đau, chứng phong thấp tý đau nhức không khỏi hoặc co rút, tê dại, liệt.

B.Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại công dụng của mã tiền:

1. Thuốc rất đắng kích thích lên thụ cảm vị giác làm tăng tiết dịch vị, tăng chức năng tiêu hóa, kích thích thèm ăn, nhưng đối với người không có tác dụng hưng phấn cơ trơn của ruột và dạ dày.
2. Mã Tiền có chất strychnine có tác dụng hưng phấn toàn bộ trung khu thần kinh, trước hết là hưng phấn chức năng phản xạ tủy sống, tiếp theo là hưng phấn trung khu hô hấp và vận mạch ở hành tủy, nâng cao chức năng trung khu cảm giác của vỏ não.
3. Trên súc vật thực nghiệm, thuốc có tác dụng cầm ho hóa đàm. Dùng thuốc kéo dài và tăng lượng làm tăng tác dụng kháng histamin của thỏ nhà.
4. Dịch kiềm Mã tiền có tác dụng làm tê thần kinh cảm giác (phần rễ).
5. Nước sắc thuốc với tỷ lệ 1:2 trên ống nghiệm có tác dụng ức chế nhiều loại nấm, 1% dịch kiềm Mã tiền trên thực nghiệm hoàn toàn ức chế sự sinh trưởng của các loại trực khuẩn ái huyết cúm, song cầu khuẩn phế viêm, liên cầu khuẩn A.
6. Độc tính: người lớn dùng uống 1 lần 5 – 20mg strychnine bị trúng độc, 30mg gây tử vong. Y văn cổ có báo cáo dùng uống 7 hạt Mã tiền gây tử vong.

​

Liều thường dùng và chú ý:

• Liều uống trong: 0,3 – 0,6g, bào chế cho vào thuốc hoàn tán. Dùng ngoài đắp thuốc bột trộn giấm, hoặc thổi bột vào họng, lượng theo yêu cầu. Thuốc thổi họng không quá liều uống.
• Triệu chứng nhiễm độc: nhẹ thì mồm khô, váng đầu, người cảm giác co đầu. Nặng thì đầu đau, co giật từng cơn đến co cứng, liệt cơ hô hấp, tử vong, tránh ánh sáng, tiếng động và chuyển cấp cứu kịp thời. Xử trí cấp cứu như cấp cứu nhiễm độc Strychnine.
• Chú ý: Uống trong không dùng sống mà phải bào chế giảm độc, không dùng quá liều, không uống lâu. Người yếu, phụ nữ có thai không dùng. Thuốc có thể hấp thu qua da cho nên dùng ngoài diện tích không quá lớn.

Mã tiền rất độc vì vậy khi sử dụng cần phải thận trọng, dùng ngoài không được bôi nên vết thương hở, không được bôi trên diện rộng, dùng để uống phải có chỉ định của bác sĩ.

Hạt mã tiền chưa chế thì người ta thường gọi là mã tiền tươi

Địa chỉ bán hạt mã tiền, nơi bán hạt mã tiền uy tín

Trong những năm gần đây một số người tìm mua hạt mã tiền về để chữa đau nhức và chữa bệnh tai biến, hạt mã tiền rất độc vì vây khi sử dụng phải thận trong, tránh xa tầm tay trẻ em mã tiền dùng để đắp chữa tai biến là loại mã tiền khô chưa chế biến, mã tiền chưa chế biến thường độc hơn khi đã chế vì vậy dùng để đắp sẽ hiệu quả hơn.

Một số bài thuốc cũng dùng hạt mã tiền chế để chữa bệnh ung thư, thận trọng khi sử dụng, theo đơn thuốc của bác sĩ, đây là bài viết tham khảo không nên tự ý sử dụng.

Các bài thuốc chữa bệnh từ hạt mã tiền

Cách sử dụng hạt mã tiền đúng cách

2. Chữa thấp khớp (viên Hy đan): Công thức cho một viên gồm Mã tiền chế 0,013g, Hy thiêm 0,03g, Ngũ gia bì (0,005g), cao Ngũ gia bì 0,035g. Liều dùng tối đa 1 lần: 20 viên, một ngày 80 viên.

1. Trị viêm khớp dạng thấp: thuốc có tác dụng hoạt lạc chỉ thống.

Thuốc phong Bà Giằng (Thanh hóa), trị đau nhức tê thấp sưng khớp: Bột Mã tiền chế 50g, bột Hương phụ tử chế 13g, bột Mộc hương 8g, bột Địa liền lấy 6g, bột Thương truật khoảng 20g, bột Quế chi lấy 3g, tá dược vừa đủ cô thành 1000 viên. Uống 4 viên mỗi ngày, ngày chỉ uống tối đa 6 – 8 viên. Theo hướng dẫn uống khi nào thấy giật giật mới có kết quả. Một đợt uống 50 viên lại nghỉ.

Bài Mã kiệt tán (kinh nghiệm của Tôn Quan Lam): chế Mã tiền 30g (hương dâu sao cháy vàng), Huyết kiện 60g, tán bột mịn trộn đều chia thành 60 gói. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 gói (1,5g). tác giả dùng trị 16 ca đã dùng nhiều thuốc không khỏi, khi dùng thuốc này 1 – 2 liều khỏi .

3. Trị di chứng bại liệt trẻ em:

Viên Bại liệt trẻ em: Mã tiền tử (sao cát), Xuyên tỳ giải, Ngưu tất, Mộc qua, Ô xà nhục, Tục đọan, Ngô công, Dâm dương hoắc (chích), Đương qui, Nhục thung dung, Kim mao cẩu tích, Ô tặc cốt đều 30g, Thỏ ty tử, Cương tàm 60g, các loại thuốc tán bột mịn. Dâm dương hoắc sắc nước hòa bột trộn làm hoàn. Mỗi lần uống 0,3 – 1,0 (cơ thể yếu giảm liều), ngày 3 lần với nước sôi ấm.

Đảng sâm, Bạch truật mỗi loại đều 60g, lấy Mã tiền chế, Đương qui, Nhũ hương, Một dược, Xuyên sơn giáp mỗi loại đều 30g, Ngô công lấy 5 con, tán bột mịn hòa mật làm viên bằng hạt đỗ xanh, mỗi lần uống 2 – 4g, ngày 2 lần với rượu ấm. Trị chân tay yếu, cơ thể suy nhược.

5. Trị liệt cơ hô hấp: Mã tiền tử tán (gồm Mã tiền tử, Địa long), mỗi ngày 1,8 – 2,4g, chia 2 lần uống, trẻ em giảm liều. Chứng hư thêm Sinh mạch tán gia vị. Chứng thực dùng thêm Thừa khí thang, thông thường dùng Hoàng long thang gia vị, uống hoặc thụt hậu môn.

4. Trị chứng nhược cơ (Myasthenia): Chế Mã tiền tán bột mịn làm viên bọc (mỗi viên 0,2g), mỗi lần 1 viên, ngày uống 3 lần sau khi ăn với nước ấm, cách 2 – 4 ngày tăng 1 viên cho đến 7 viên mỗi ngày, nếu chưa đủ và có hiện tượng giật cơ thì ngưng

6. Trị chứng loạn dưỡng cơ tiến triển: La luyện Hoa dùng bài: Đảng sâm, Sơn dược đều 15g, Hoàng kỳ 20g, Thục địa, Đương qui, Thỏ ty tử, Câu kỷ tử, Bạch truật, Bạch linh, Xích thược, Ngưu tất, Địa long đều 9g, Cam thảo 30g, chế Mã tiền tử (ngâm trong nước 7 ngày, lấy ra thái mỏng phơi khô, ép dầu cho hết) 0,3g (hòa thuốc uống), mỗi ngày 1 thang, dung liên tục 20 thang.

8. Chữa thiếu máu, mệt mỏi, ăn không tiêu, kém ăn (viên bổ Ngũ hà): Công thức cho một viên: Mã tiền 0,01g, cao Ngũ gia bì 0,10g, Hà thủ ô 0,01g, sắt oxalat 0,03g, mật ong 0,01g. Liều người lớn: ngày uống 2-3 viên, mỗi lần 1 viên.

7. Trị liệt mặt: Dùng bột Mã tiền 1g, Long não bột 0,3g, Vaselin 4g cho lửa nhỏ trộn đều bôi vào miếng cao 7 x 7cm, dán vào vùng má đau trước dái tai, 4 ngày thay 1 lần.

9. Hạt mã tiền ngâm rượu dùng xoa bóp trị phong thấp, nhức mỏi tay chân, bại liệt. Rượu hạt mã tiền không được uống.

Các lưu ý khi sử dụng

• Đây là loại chất độc bảng A
• Tuyệt đối tuân thủ liều lượng sử dụng và tuân theo chỉ dẫn của thầy thuốc
• Người bị bệnh di tinh, mất ngủ không dùng
• Không dùng cho phụ nữ có thai và cho con bú
• Tuyệt đôi không ăn hạt mã tiền chưa qua sơ chế và chế biến
• Dùng quá liều có thể ngộ độc nặng có những biểu hiện như: Chân tay máy động, kinh giật khó thở, nặng thì có thể hôn mê.