Thạch sùng còn có tên gọi khác là mối rách, thiên long, bích cung, bích hổ (Miền Nam gọi là con thằn lằn)….. Là một trong những động vật được sử dụng làm thuốc từ nhiều đời nay.

Tên khoa học

Hemidactylus frenatus Schlegel. Thuộc họ tắc kè

Khu vực phân bố

Thạch sùng là loài bò sát có nhiều xung quanh chúng ta. Chúng thường bám trên các vách tường nhà để bắt muỗi, côn trùng. Thạch sùng thường ngủ ban ngày và xuất hiện nhiều vào buổi tối, quanh các bóng đèn.

Thành phần hóa học

Trong thạch sùng có loại chất béo tương tự với Tắc kè, chất này có các thành phần chính sau: lexitin, sphin­gomyelin, lyzolexitin và xephalin, cardiolipin, photphatidylinontola và photphatidylserin.

Tính vị

Thạch sùng có vị hơi mặn, tính hàn, hơi có độc. Vào 2 kinh tâm, can.

* Công dụng của con thạch sùng

Các cuốn kinh thư cổ như: (Bản thảo cương mục, Tứ xuyên Trung dược chí) đều có viết về công dụng điều trị bệnh của loài bò sát này. Dưới đây là những công dụng chính:

• Điều trị động kinh (Do tâm huyết bất túc)
• Điều trị bệnh lao hạch
• Điều trị hen phế quản
• Điều trị ung thư gan
• Điều trị viêm khớp dạng thấp

Cách dùng, liều dùng

• Điều trị động kinh: Thạch sùng sấy khô 1 con, câu đằng 6g, xạ hương 10g, bạc hà 6g. Các vị đem tán bột uống với nước ấm trong ngày.
• Điều trị lao hạch: Cách 1: Thạch sùng sấy khô bằng lửa 1 con. Đem tán bốt uống trong ngày, nếu bệnh đã bị vỡ miệng thì lấy bột trên rắc vào vết loét, kết hợp tán bột uống. (Cách 2 nuốt thạch thùng sống: Mỗi ngày 1 đến 2 con thạch sùng tươi đã chết, cho vào bên trong quả chuối mắn (Chuối nhỏ) cứ thế mà nuốt. Làm cách trên liên tục khoảng 3 tháng sẽ có chuyển biến).
• Điều trị hen phế quản: Thạch dùng sống 1 con (Say nhuyễn) chộn với 01 quả trứng gà. Chiên chín ăn trong ngày, làm liên tục cách trên 2 tuần sẽ có hiệu quả.
• Điều trị ung thư gan: Thạch sùng sấy khô 02 con. Đem tán bột uống trong ngày, điều trị liên tục cách trên trong thời gian từ 3 đến 6 tháng sẽ có chuyển biến tích cực. Cách trên đã được đăng tải ở tạp chí Trung y Giang Tây năm 1985.
• Điều trị viêm khớp dạng thấp: Thạch dùng khô 1 con, trần bì 6g, nhũ hương 5g, cam thảo 5g, cù túc xác 5g sắc nước uống trong ngày hoặc ngâm rượu.