Giới thiệu về rau diếp cá

Tên gọi khác: trong Đông y rau diếp cá được gọi với cái tên cửu tiết liên,sầm thảo, xú tinh thảo, tử sầm, lá giáp, ngư tinh thảo. Trong dân gian nó được gọi với cái tên giấp cá, rau giấp, dấp cá, lá giấp,…

Tên khoa học: Houttuynia cordata Thunb

Họ: lá giấp (lá giáp) Saururaceae

Phân bố

Rau diếp cá có tên khoa học là Houttuynia cordata Thunb, là cây thân thảo, phân bố chủ yếu ở vùng châu Á, tập trung từ Ấn Độ qua Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan và các nước Đông Nam Á. Ở Việt Nam rau diếp cá mọc hoang dại ở những nơi ẩm ướt như bờ ruộng, bờ ao, nơi ngập nước quanh năm,…

Đặc điểm hình thái

Rau diếp cá là một loại cỏ nhỏ, cây thân thảo, sống ở những nơi ẩm ướt, ngập nước, sống được quanh năm nhờ bộ rễ và thân mọc ngầm dưới đất. Rễ rau diếp cá mọc ngầm ở giữa các đốt của thân, thân mọc đứng cao khoảng 40cm, có lông hoặc ít lông.

Lá diếp cá mọc cách nhau giữa các đốt của cây, có hình trái tim, đầu lá hơi nhọn hoặc nhọn hẳn, hơi cong ở phần cuống lá. Hoa của loài ngư tinh thảo này nhỏ, màu vàng nhạt, không có hoa bao, mọc thành bông, có 4 lá bắc màu trắng, trông bề ngoài của cụm hoa và lá bắc trắng giống như một cây hoa đơn độc. Vì cây có mùi tanh như mùi của cá nên dân gian gọi là lá diếp cá hay dấp cá. Hoa của diếp cá nở vào các tháng 5 – 8 hằng năm.

Bộ phận dùng, cách thu hái, chế biến và bảo quản lá diếp cá

Bộ phận dùng: lá diếp cá mọc hoang, thường được hái về ăn chung với các loại rau khác, toàn thân của rau diếp cá đều có thể sử dụng được.

Cách thu hái: lá diếp cá sống quanh năm nên được thu hái suốt cả năm và nhân dân dùng nó để ăn sống. Hoặc người dân nhổ cả cây về rửa sạch với nước, bỏ rễ, thái thành từng khúc nhỏ rồi phơi khô. Sau đấy cho vào túi nilon hay những túi giấy để bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm thấp.

Tác dụng chữa bệnh

Trong Đông y

Trong Đông y rau diếp cá có vị chua, cay, tính hơi hàn, hơi có độc, quy kinh quy vào phế kinh, có tác dụng tán nhiệt, tiêu ung thũng, dùng chữa phế ung, ngoài chữa bệnh trĩ, vết lở loét, thông tiểu, chữa bệnh mụn nhọt, kinh nguyệt không đều, côn trùng cắn, viêm amidan, cảm lạnh, ho gà, kiết lỵ, tiêu chảy, trúng thực, cảm lạnh,…

Trong khoa học hiện đại

Thành phần diếp cá có chứa 91,5% nước, 2,9% protid, 2,7% glucid, 0,5% lipit, 1,8% cellulose, dẫn xuất không protein 2,2%, khoáng toàn phần 1,1%. Trong rau diếp cá có chứa 0,0049% tinh dầu có thành phần chủ yếu là methylnonylketon, decanonylacetaldehyde, myrcen, cordalin, hợp chất sterol,… Lá có chứa quercitrin, hoa và quả có chứa isoquercitrin,… Những thành phần hóa học này được đưa vào điều trị một số bệnh như làm giảm những cơn ho, tác dụng lợi tiểu, tác dụng kháng khuẩn, tác dụng kháng virus echo và virus cúm ở người.

Liều lượng và cách dùng

Người bệnh có thể dùng rau diếp cá như một loại rau ăn sống, dùng diếp cá ở dạng sắc, điều trị tại chỗ,… liều lượng dùng không quá 60 gram một ngày.

Những người nguyên khí hư, có chứng đau nhức chân, những người không phải thấp nhiệt và sang độc không nên dùng rau diếp cá.

Cách sử dụng để chữa bệnh từ rau diếp cá

Rau diếp cá được dân gian dùng để điều trị nhiều bệnh như điều hòa kinh nguyệt, điều trị viêm âm đạo hay chữa trị bệnh sốt,.. bằng biện pháp uống hoặc đắp lên những vết thương bên ngoài.

Lợi tiểu, trị đái buốt

Trong diếp cá có chứa quercitrin, isoquercitrin giúp lợi tiểu, đồng thời có tác dụng giúp vững bền mao mạch.

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá 20 – 50 gram, rau má tươi 50 gram, rau mã đề 40 50 gram.

Cách thực hiện: mang nguyên liệu đã chuẩn bị rửa sạch với nước rồi để ráo. Sau đó vò nát thành nước hoặc xay thành nước, gạn lấy nước uống ngày 1 – 3 lần. Thực hiện đều đặn hằng ngày 7 – 10 ngày để đạt hiệu quả.

Điều trị sốt

Cách 1

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá tươi 30 gram.

Cách thực hiện: rau diếp cá rửa sạch, để ráo nước. Sau đó giã nát diếp cá, thêm nửa chén nước nguội vào rồi đun sôi, để nguội và uống làm 1 lần. Bên cạnh đó dùng bã rau diếp cá đắp vào thái dương để giảm sốt hiệu quả.

Cách 2

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá 20 gram.

Cách thực hiện: rau diếp cá rửa sạch, để ráo nước rồi đem đi giã nát vắt lấy nước uống. Ngày uống 2 lần, dùng đến khi hết sốt.

Cách 3

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá 15 gram, lá hương trà loại nhỏ 12 gram.

Cách thực hiện: Diếp cá và lá hương trà mang đi rửa sạch để ráo nước. Cho nguyên liệu vào nồi nấu nước uống. Ngày uống 2 lần sau bữa ăn, dùng đến khi triệu chứng sốt khỏi hẳn.

Bài thuốc cầm máu với rau diếp cá

Cầm máu được dùng trong trường hợp xuất huyết do bệnh trĩ.

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá 2kg, bạch cập 1kg.

Cách thực hiện: mang nguyên liệu rửa sạch rồi để ráo nước. Sau đấy sấy khô rau diếp cá và bạch cập tán thành bột pha với nước để uống. Ngày uống 3 lần, mỗi lần dùng 2 – 4 gram hỗn hợp bột. Dùng đều đặn mỗi ngày để đạt hiệu quả như mong muốn.

Đau mắt đỏ do trực khuẩn mù xanh

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá 35 gram, miếng gạc sạch.

Cách thực hiện: diếp cá rửa sạch, để ráo nước. Sau đó tráng qua nước sôi để nguội, để ráo nước. Giã nát, để vào hai miếng gạc sạch rồi ép lại, đắp lên mắt sưng đau trước khi đi ngủ, thực hiện đều đặn mỗi tối trong vòng 3 – 5 ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.

Điều trị bệnh trĩ

Chuẩn bị nguyên liệu: 6 – 12 gram rau diếp cá.

Cách thực hiện: rau diếp cá rửa sạch và để ráo nước, sau đấy sắc lấy nước xông và rửa vùng bị trĩ. Bên cạnh đó người bệnh có thể kết hợp ăn sống lá diếp cá trong bữa ăn.

Điều trị sốt xuất huyết

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá, rau ngót, lá cỏ mực mỗi vị 100 gram.

Cách thực hiện: dùng nguyên liệu đã chuẩn bị rửa sạch với nước rồi để ráo, sau đó sắc lấy nước uống trong ngày.

Điều trị viêm tai giữa

Chuẩn bị nguyên liệu: diếp cá khô 20 gram, táo đỏ 10 gram.

Cách thực hiện: diếp cá, táo đỏ rửa sạch rồi để ráo nước. Sau đấy cho vào nồi cùng 600ml nước, sắc còn 200ml nước là tắt bếp. Chắt lấy nước uống chia làm 3 lần uống trong ngày. Dùng đều đặn mỗi ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.

Điều trị viêm phổi do sởi

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá, rau dền đỏ, lá đậu săng, cam thảo mỗi vị 50 gram.

Cách thực hiện: đem tất cả nguyên liệu rửa qua bằng nước rồi để ráo, sau đó cho nguyên liệu  vào nồi sắc chung với 3 chén nước. Sắc đến khi nào nước trong nồi còn 1 chén thì tắt bếp, chắt ra chén uống 3 lần trong ngày. Đều đặn sử dụng hằng ngày để bệnh giảm hẳn.

Điều trị sỏi thận

Cách 1

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá 20 gram, rau dệu 15 gram, cam thảo đất 10 gram.

Cách thực hiện: đem nguyên liệu đã chuẩn bị rửa thật kỹ với nước rồi để ráo. Sau đó cho nguyên liệu vào nồi sắc lấy nước uống. Uống 1 thang mỗi ngày, dùng liên tục trong 1 tháng để bệnh có dấu hiệu giảm.

Cách 2

Chuẩn bị nguyên liệu: 100 gram lá diếp cá.

Cách thực hiện: diếp cá mang rửa sạch rồi để ráo nước. Tiếp đến sao vàng diếp cá, hãm với 1 lít nước sôi trong 20 phút, dùng thay trà mỗi ngày. Uống đều đặn trong vòng 2 tháng.

Điều trị táo bón

Chuẩn bị nguyên liệu: 10 gram diếp cá.

Cách thực hiện: rau diếp cá rửa sạch với nước, để ráo. Sau đó đem sao khô, hãm với nước nước sôi trong khoảng 10 phút. Uống thay trà hằng ngày, dùng đều đặn trong vòng 10 ngày.

Điều trị viêm ruột, viêm thận phù thũng, kiết

Chuẩn bị nguyên liệu: 50 gram rau diếp cá.

Cách thực hiện: rau diếp cá rửa sạch, để ráo nước rồi sắc lấy nước uống, ngày uống 2 – 3 lần trước bữa ăn. Dùng liên tục trong 4 – 6 ngày để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Điều trị sởi, mụn nhọt

Chuẩn bị nguyên liệu: 6 – 12 gram rau diếp cá.

Cách thực hiện: rau diếp cá rửa sạch rồi để ráo. Tiếp đến là giã nát rồi đắp vào vết thương, băng lại bằng miếng gạc hoặc miếng vải. Mỗi ngày thực hiện 2 lần, làm trong 3 ngày liên tiếp mụn nhọt sẽ đỡ sưng đau nhanh chóng.

Lưu ý: nên kết hợp với việc sắc thêm nước để uống hàng ngày.

Viêm tuyến vú sữa

Cách 1

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá, rau cải trời mỗi thứ 30 gram.

Cách thực hiện: cải trời và diếp cá mang rửa sạch, để ráo nước. Sau đó giã nát hai nguyên liệu rồi thêm chút nước, vắt lấy nước để uống. Phần xác thì chưng nóng với giấm rồi rịt vào chỗ vú bị sưng đau. Nên thực hiện mỗi ngày 1 -2 lần.

Cách 2

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá, lá đinh lăng mỗi vị 30 gram; bồ công anh 20 gram; cam thảo, hoa hòe 16 gram; quả ké, ngân hoa, kinh giới, hoàng ty, mộc thông, mỗi vị 12 gram; chỉ xác 10 gram.

Cách thực hiện: tất cả nguyên liệu mang rửa sạch và để ráo nước, hoa hòe và quả ké mang đi sao vàng. Sau đó cho tất cả nguyên liệu vào nồi sắc chung với nước uống. Mỗi ngày sắc 1 thang, chia ra 3 lần uống.

Cách 3

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá 50 gram, mã đề 40 gram, lá chanh non 30 gram.

Cách thực hiện: đem nguyên liệu rửa sạch với nước rồi để ráo, sau đó giã nát rồi đắp lên, dùng miếng vải gạch để băng lại.

Điều trị sưng tắc tia sữa

Chuẩn bị nguyên liệu: diếp cá khô 20 – 25 gram, táo đỏ 10 gram.

Cách thực hiện: nguyên liệu rửa sạch với nước rồi để ráo. Sau đó đem sắc chung với 600ml nước, sắc đến khi còn ⅓ nồi thì tắt bếp. Chia ra 3 lần uống trong ngày, uống trong vòng 3 – 5 ngày.

Điều hòa kinh nguyệt

Chuẩn bị nguyên liệu: 40 gram diếp cá, 30 gram ngải cứu.

Cách thực hiện: diếp cá và ngải cứu rửa sạch để ráo nước. Sau đó giã nhỏ, lọc bằng nước sôi để nguội chắt lấy nước uống. Ngày uống 2 lần, uống liên tục trong vòng 5 ngày và uống trước kỳ kinh 10 ngày.

Điều trị viêm âm đạo

Chuẩn bị nguyên liệu: 20 gram diếp cá, 10 gram bồ kết, 1 củ tỏi.

Cách thực hiện: rửa sạch nguyên liệu để ráo nước. Sau đó cho nguyên liệu vào nồi cùng 5 chén nước đun sôi thật kỹ. Tiếp theo cho người bệnh xông hơi nóng vào vùng bị đau, sau đó dùng nước ngâm, rửa chỗ bị đau. Thực hiện đều đặn ngày 1 lần, liên tục trong 7 ngày.

Điều trị quai bị

Dùng một ít lá diếp cá tươi đã rửa sạch đem giã nát rồi lấy đắp lên vùng quai bị bị sưng, sau đó cố định bằng một miếng băng hay vải gạc.

Điều trị chứng phế ung gây nôn ra máu và mủ

Chuẩn bị nguyên liệu: diếp cá, thiên hoa phấn, trắc bách diệp mỗi vị 20 gram.

Cách thực hiện: rửa sạch nguyên liệu và để ráo. Sau đó đem sắc chung với nước uống.

Bài thuốc giảm sốt cho trẻ em

Chuẩn bị nguyên liệu: rau diếp cá 15 gram, lá hương trà 12 gram.

Cách thực hiện: diếp cá và hương trà đem rửa sạch, để ráo nước rồi nấu nước cho trẻ uống ngày 2 lần sau bữa ăn để đạt hiệu quả tốt nhất.

Kháng viêm

Tinh dầu diếp cá có công dụng kháng viêm, kháng khuẩn, sát trùng mạnh,…

Những lưu ý khi sử dụng rau diếp cá

Những người bị bệnh nguyên khí hư, có chứng đau nhức chân, những người không phải thấp nhiệt và sang độc không nên dùng rau diếp cá vì diếp cá có tính hàn nên không tốt.

Tuy rau diếp cá có công dụng chữa bệnh và điều trị nhiều bệnh rất hiệu quả nhưng bạn không nên lạm dụng rau diếp cá như một loại thuốc chữa bệnh. Vì những bài thuốc này được lưu truyền trong dân gian nên chưa được kiểm chứng, độ chính xác không cao như mọi người nghĩ. Chính vì vậy, trước khi sử dụng nhớ hỏi kỹ ý kiến của bác sĩ để được giải đáp.

Một số bài thuốc từ rau diếp cá chỉ có thể điều trị bệnh mới khởi phát, có tính hiệu quả cao đối với những loại bệnh nhẹ và vừa. Tùy vào cơ địa mỗi người mà bệnh thuốc hiệu quả nhanh hay chậm. Trong trường hợp người bệnh dùng không có dấu hiệu giảm thì nên ngưng dùng và đến khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và liệu pháp điều trị kịp thời.