Nhắc đến rau cải miệt vườn, có lẽ ít ai quên được hình ảnh đám rau càng cua non mơn mởn bên sàn nước, cạnh bờ ao… Loại rau này người nào ăn không quen thì chê nó hơi tanh như mùi cua sống nhưng ai ăn quen thì lại mắc ghiền (bởi vị chua, tính mát và độ giòn rụp của nó). Thật vậy, trong lòng những người con hiếu thảo, hình ảnh đám rau càng cua lại càng thân thương làm sao!

“Nhìn Mẹ tuổi sang mùa sung chín, 
Cầm rổ lần mò bên mé ao, 
Càng cua năm cũ xanh từng liếp, 
Tóc Mẹ hoa râm tự thuở nào?” (1)

Về cây rau càng cua

Cây càng cua (tên khoa học: Peperomia pellucida, thuộc họ Piperaceae) còn có các tên gọi khác như rau tiêu, đơn kim, đơn buốt, cúc áo, quỷ châm thảo, cương hoa thảo, tiểu quỷ châm, thích châm thảo… (2).

Cây càng cua là loài thân thảo, bò lan khi trưởng thành với độ cao khoảng 20 – 30 cm, thân và lá (hình trái tim) chứa nhiều nước, nhẵn bóng, hơi có nhớt và có màu xanh trong mơn mởn, nhìn rất bắt mắt. Hoa càng cua mọc thành chùm, nhìn như những tua nhỏ (giống tua quả mồng tơi nhưng nhỏ hơn rất nhiều), quả tròn mọng (2). Loại rau này thường mọc hoang ở những nơi ẩm ướt như khu vực gần sàng nước, bờ ao, chân tường…

Thông thường, rau càng cua được dùng để ăn sống hoặc làm gỏi, bóp giấm, nấu canh, chấm cá kho, ăn cùng sốt cà chua hay xào tỏi… với vị chua tự nhiên và công dụng thanh mát. Trước đây, cây càng cua là hình ảnh giản dị và rất phổ biến trong bữa ăn hàng ngày của người Tây Nam Bộ:

“Dĩa rau càng cua rưới thêm dầu giấm
Nước tương dầm với ớt vậy mà ngon” (3)

Không chỉ là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng nhưng ít năng lượng (chứa nhiều vitamin C, sắt, ka li, ma giê, can xi… nên tốt cho máu và tim mạch, đồng thời giúp giảm cân) (2), cây càng cua còn được dùng như một thảo dược với nhiều công dụng quý.

Công dụng điều trị bệnh của cây rau càng cua

• Toàn cây càng cua đều được dùng làm thuốc. Theo đông y, cây càng cua có công dụng tán ứ, chỉ thống, điều trị bầm tím, đau tức, chấn thương do đòn ngã (5).
• Dân gian còn dùng rau càng cua để thanh nhiệt, giảm mụn nhọt, viêm họng (giã nát khoảng 100 g rau tươi rồi vắt lấy nước uống) và điều trị tiểu buốt (sắc lấy nước uống). Tuy nhiên, thường thì người ta sử dụng cây càng cua để làm thành các món ăn kết hợp điều trị bệnh.
• Dân gian cũng dùng lá càng cua tươi, giã nát rồi đắp để điều trị đau đầu, ghẻ lở, giúp giảm mụn trứng cá và mụn nhọt.

Những kết quả nghiên cứu đáng chú ý về rau càng cua