Tên khác

Còn gọi là cây sầu đâu cứt chuột, hạt khổ sâm, khổ luyện tử, nha đảm tử, chù mển, san đực (Sầm Sơn), cứt cò (Vĩnh Linh), bạt bỉnh (Nghệ An).

Cây có tên là xầu đâu cút chuột vì hành dáng của quả nha đảm tử rất giống cứt chuột. (Xem hình ảnh để thấy rõ hơn )

Tên khoa học

Brucea ịavanica (L.) Merr. (Brucea sumatrana Roxb.).

Thuộc họ Thanh thất Simaroubaceae.

Mô tả hình dáng cây thuốc

Cây sầu đâu rừng có chiều cao thấp, chỉ khoảng 1,60 đến 2,5m, chánh nhầm lẫn với cây xoan rừng. ( Hình ảnh ).

Phân bố, thu hái và chế biến

Nha đảm tử mọc hoang ở nhiều nơi khắp các tỉnh miền núi nước ta, từ bắc trí năm, đặc biệt là các tỉnh miền trung, Tây nguyên có rất nhiều cây thuốc này.

Hàng năm, từ tháng 9 đến tháng 11 hàng năm là mùa thu hái quả nha đảm tử. Quả thu hái về chỉ việc phơi hoặc sấy khô, bảo quản dùng dần làm thuốc mà không phải chế biến cầu kỳ. Quả nha đảm tử khô bảo quản được cả trục năm mà không sợ bị mối mọt,

Thành phần hóa học

Trong quả nha đảm tử có rất nhiều hoạt chất quý như: Quả chiếm 23% tinh dầu, glucozit (kosamin), chất tanin, amydalin, quassin và một chất saponin.

Tác dụng dược lý

Đã có nhiều công trình nghiên cứu cả trong và ngoài nước về vị thuốc này. Trong nước, có công trình nghiên cứu của GS Đỗ Tất Lợi, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy: Chất có tác dụng chống Ung thư và tác dụng điều trị bệnh lỵ trong quả nha đảm tử.

* Công dụng và liều dùng

Tính vị theo đông y: vị đắng, tính hàn, vào kinh đại tràng.

Nha đảm từ là vị thuốc đã được các danh y thời xưa ghi nhận và đánh giá cao. Trong bộ “Nam dược thần hiệu” của Tuệ Tỉnh (thế kỷ 17) cây có tên gọi là “Xoan rừng”, tại Trung Quốc vị thuốc lần đầu tiên thấy được ghi với tên nha đảm tử trong “Bản thảo thập di ” của Triệu Học Mẫn (năm 1765). Sau đây chúng tôi liệt kê một số tác dụng chính của vị thuốc này:

• Tác dụng ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư, ngăn chặn Ung thư di căn ( Theo Trung dược học )
• Tác dụng điều trị sốt rét
• Tác dụng điều trị bệnh Lỵ
• Tác dụng sát trùng, điều trị tiêu chảy lâu ngày không khỏi

Cách dùng nha đảm tử làm thuốc

1. Dùng bào chế thuốc: Nha đảm tử còn dùng để bào chất lấy tinh dầu, làm thuốc hỗ trợ điều trị Ung thư (Thường sử dụngtrong công nghiệp sản xuất thuốc).
2. Dùng cho bệnh nhân Ung thư – cách 1: Ngày dùng 10-14 quả khô, có thể tới 20 quả, tán nhỏ, làm thành viên 0,10g toàn quả hoặc 0,02g nhân đã khử dầu mà uống. Uổng liền 3-4 ngày đến một tuần lễ.
3. Dùng cho bệnh nhân ung thư – Cách 2: Quả nha đam tử rửa sạch, phơi khô, sao qua, giã dập. Ngày dùng 20 quả sắc uống với các thuốc khác.

Lưu ý

Vị thuốc này có độc nên Trẻ em, phụ nữ mang thai, phụ nữ cho con bú và người tỳ vị hư yếu tuyệt đối không được dùng.

Để điều trị sốt rét: ngày uổng 3 lần sau bữa ăn. Mỗi lần uống 1g quả. Uống liển 4-5 ngày.

Giá bán: 300.000đ/kg

Một số cây thuốc nam có tác dụng hỗ trợ điều trị Ung thư khá tốt hiện nay:

1. Cây xạ đen
2. Cây an xoa
3. Cây bán chi liên
4. Cây bạch hoa xà thiệt thảo