Với tính mát và vị đắng, có công dụng tiêu sưng, thông huyết, giảm đau và tán ứ,… náng hoa trắng thường được dân gian sử dụng điều trị bệnh phì đại tiền liệt tuyến ở nam và u nang buồng trứng ở nữ. Ngoài ra, thảo dược này còn mang lại tác dụng hiệu quả trong việc chữa đau nhức xương khớp và một số bệnh ngoài da khác.

+ Tên khác: Đại tướng quân, cây lá náng, náng sumatra, chuối nước, tỏi voi

+ Tên khoa học: Crinum asiaticum L.

+ Họ: Náng (Amaryllidaceae)

I. Mô tả náng hoa trắng

1. Đặc điểm thực vật

Đại tướng quân là loại cây thân thảo lưu niên, có chiều cao 1 m. Cây có hành giò có hình trứng với đường kính 5 – 10 cm. Lá đơn, hình dải ngọn giáo, mọc từ gốc. Lá có chiều dài hơn 1 m và rộng 5 – 10 cm. Cụm hoa mọc ở đầu cán dẹp có chiều dài 40 – 60 cm. Mỗi cụm hoa mang 6 – 12 hoa hoặc có thể nhiều hơn, có màu trắng. Hoa có các ống mảnh màu lục và thường có mùi thơm về chiều. Quả mọng, hình tròn có đường kính 3 – 5 cm và chứa 1 hạt.

2. Phân bố

Náng hoa trắng thường mọc nhiều ở các khu vực hoặc nơi có đất ẩm ướt. Loại cây này thường tìm thấy ở các nước như Ấn Độ hoặc Indonesia. Ở nước ta, náng hoa trắng có mặt ở khắp mọi miền từ Bắc vào Nam. Ngoài ra, chúng còn được người dân trồng để làm cảnh.

3. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản

• Bộ phận dùng: Lá và củ
• Thu hái: Quanh năm
• Chế biến: Lá cây đại tướng quân có thể dùng tươi hoặc khô. Nếu dùng tươi, sau khi hái về sử dụng ngay. Còn đối với dùng khô, sau khi thu hoạch xong sẽ đem rửa sạch và phơi khô.
• Bảo quản: Tránh nơi ẩm mốc hoặc ánh sáng mặt trở chiếu trực tiếp

4. Thành phần hóa học

Lá, hoa và củ của cây đại tướng quân chứa nhiều hoạt chất alkaloid có tên gọi là lycorin C16H17NO4. Bên cạnh đó, thân và bẹ cây chứa nhiều alkaloid khác như crinasiatin, baconin, hipadin. Củ cây còn chứa nhiều vitamin và các thành phần khác như alcaloid harcissin (lycorin) và một số hợp chất kiềm có mùi tỏi. Quả chứa nhiều criasbetain và ungeremin. Hạt cây chứa nhiều crinamin và lycorin.

II. Vị thuốc náng hoa trắng

1. Tính vị

Tính mát và vị đắng, hơi có độc

2. Tác dụng dược lý

Một số nghiên cứu của Hàn Quốc và Nhật Bản về tác dụng của náng hoa trắng cho thấy, dược liệu này có công dụng trong việc cải thiện triệu chứng phì đại tiền liệt tuyến (còn gọi là u xơ tuyến tiền liệt). Ngoài ra, đề tài nghiên cứu của tiến sĩ Nguyễn Bá Hoạt vào năm 2001 – 2008 cũng khẳng định tác dụng khả quan của thảo dược này đối với bệnh u xơ tuyến tiền liệt.

Các hoạt chất chứa trong náng hoa trắng, đặc biệt là alkaloid có tác dụng làm giảm triệu chứng bệnh lên đến 35,4%. Ngoài ra, chúng còn giúp chống viêm và làm giảm trọng lượng của khối u hạt lên 25,4%.

3. Công dụng và liều lượng

Náng hoa trắng có những tác dụng chính như:

• Giúp làm giảm triệu chứng bệnh phì đại tuyến tiền liệt
• Hỗ trợ làm giảm sưng và đau do bong gân
• Chữa rắn cắn
• Giảm đau nhức xương khớp
• Điều trị mụn nhọt và các bệnh ngoài da
• Chữa bệnh trĩ, làm long đờm
• Giảm khối u xơ tử cung và u nang buồng trứng
• Cải thiện triệu chứng tiểu buốt, tiểu nhiều lần, tiểu đêm hoặc tiểu không hết,…

Tùy vào bệnh lý mắc phải và cách dùng thuốc mà liều lượng dùng ở mỗi người khác nhau. Nếu sử dụng thuốc dưới dạng đắp, không kể liều lượng nhưng nếu dùng dưới dạng sắc uống, liều dùng mỗi ngày không quá 3 – 10 gram.

4. Tác dụng phụ

Đại tướng quân nếu sử dụng quá liều hoặc không đúng cách có thể gây nên các phản ứng phụ thường gặp như:

• Hô hấp không đều
• Nôn mửa
• Đai bụng
• Tiêu chảy
• Mạch đập nhanh
• Nhiệt độ cơ thể tăng cao

Nếu gặp phải các biểu hiện này, có thể các bạn đã bị ngộ độc. Tốt nhất nên ngừng sử dụng thuốc và đến bệnh viện kiểm tra. Trước khi đến cơ sở y tế, các bạn có thể giải độc náng hoa trắng bằng cách uống một tách trà đen đặc hoặc uống nước đường. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng nước muối loãng hoặc uống nước giấm pha gừng theo tỷ lệ 2:1.

III. Bài thuốc chữa bệnh từ náng hoa trắng theo kinh nghiệm dân gian

+ Điều trị bệnh phì đại tuyến tiền liệt

Chuẩn bị 6 gram náng hoa trắng khô, 10 gram ké đầu ngựa và 40 gram cây xạ đen. Tất cả các vị thuốc sau khi được rửa sạch cho vào ấm và sắc chung với 1 lít nước. Uống nước này mỗi ngày giúp giảm nhanh triệu chứng bệnh. Nên uống liên tục trong 1 tháng để nhận được kết quả trị liệu như ý.

+ Chữa bệnh trĩ

• Cách 1: Sử dụng 30 gram lá náng hoa trắng tươi nấu với 1 lít nước. Chờ nước nguội dùng vệ sinh vùng hậu môn. Mỗi ngày rửa một lần vào buổi tối, thực hiện đều đặn trong 1 tuần sẽ giúp giảm đau và làm co búi trĩ.
• Cách 2: Dùng 1 – 2 lá náng hoa trắng tươi đem rửa sạch và giã nát. Sau khi vệ sinh hậu môn bằng nước muối pha loãng hoặc dung dịch làm sạch, dùng bả lá đắp lên búi trĩ. Thường xuyên áp dụng cách này 1 – 2 lần mỗi ngày giúp tiêu viêm và cải thiện tình trạng ngứa rát, khó chịu ở hậu môn.

+ Chữa bong gân, đau nhức xương khớp

Dùng 2 – 3 lá cây đại tướng quân đem rửa sạch, để ráo và hơ nóng. Sau đó đắp lên vùng xương khớp bị sưng đau hoặc bong gân. Các hoạt chất chứa trong dược liệu này giúp thấm sâu, làm giảm đau và nhức mỏi ở khớp xương.

Ngoài việc dùng riêng lẻ, có thể kết hợp lá náng với các loại thảo dược khác để tăng tính hiệu quả trong chữa trị. Cụ thể, bạn có thể sử dụng 10 gram lá náng giã nát với 8 gram lá bạc thau và 10 gram lá dây đòn gánh. Sau đó đắp hỗn hợp thuốc này lên vị trí đau và băng lại. Áp dụng đều đặn giúp cải thiện tình trạng đau.

+ Chống nôn

Sử dụng 8 – 16 gram lá náng tươi đem giã nát, vắt lấy nước cốt và pha loãng thêm ít nước uống.

+ Giúp làm toát mồ hôi và long đờm

Dùng hành của cây náng ép lấy nước và thêm ít nước sôi để nguội vào uống.

Náng hoa trắng chứa nhiều thành phần dưỡng chất có lợi đối với sức khỏe bệnh lý. Tuy nhiên, để hạn chế những tác dụng phụ không mong muốn, các bạn nên tham khảo bác sĩ về liều lượng cũng như thời gian sử dụng trước khi dùng.