Vài nét về mật mông hoa

Mật mông hoa (密蒙花), hay còn gọi là Lão mông hoa, lão MMH, mông hoa, hoa mật mông… có tên khoa học là Buddleia officinalist, thuộc họ Mã tiền (1). Các cành non của cây mang nhiều lông, lá cây thuôn nhọn và mép lá của nó đôi khi có dạng răng cưa.

Vào mùa hoa, những nụ hoa mật mông nhỏ nhắn mọc dày thành chùm và người ta thu hái những cụm hoa này, đem phơi khô. Vì vậy, các nụ hoa mật mông khi dùng làm thuốc thường to nhỏ không đều và có lông nhung dày bao phủ.

Hoa khô

Đôi khi, người ta cũng sao tẩm MMH trước khi sắc uống bằng cách tẩm mật rồi sao sơ qua hoặc tẩm rượu một đêm, vớt ra, sau đó tẩm mật thêm ba tiếng nữa rồi phơi khô (và cứ làm như vậy 3 lần) (3).

Công dụng làm thuốc của mật mông hoa

Mật mông hoa là vị thuốc nam hay chuyên về mắt, có mùi thơm nhẹ, tính hơi hàn và thông vào kinh Can. Các công dụng của có thể kể đến là:

Cách dùng

Mỗi ngày dùng từ 3 – 6 g dưới dạng thuốc sắc hoặc ngâm rượu. Ngoài hoa thì dân gian cũng dùng lá cây mật mông điều trị sưng lở ngoài da bằng cách rửa sạch lá tươi, giã nát rồi đắp lên (1).

Ngoài cách dùng độc vị, MMHcòn được dùng kết hợp với nhiều vị thuốc khác, trong đó có cúc hoa – loại thảo dược nổi tiếng giúp dưỡng gan, sáng mắt – để điều trị chứng mắt đau, sưng đỏ.

Bài thuốc 1: Dùng các vị mật mông hoa (9 g), phòng phong, cam cúc hoa, bạch chỉ, long đởm thảo, kinh giới (mỗi loại 4 g) và 2 g cam thảo Bắc, tất cả sắc trong 200 ml nước đến khi rút còn một nửa thì ngưng và chia thành ba lần uống trong ngày (1).

Bài thuốc 2: Nếu không dùng bài thuốc trên, các bạn cũng có thể kết hợp 12 g hoa mật mông với 8 g hoàng đằng, 12 g cúc hoa và 12 g hạt cây mồng gà, tất cả cùng nấu uống trong ngày (2).

Hoa phơi khô

Một số nghiên cứu về mật mông hoa

• Hoạt tính chống ung thư: Kết quả nghiên cứu cho thấy 5 saponin được phân lập từ nụ hoa mật mông có tác dụng ức chế tế bào ung thư bạch cầu HL – 60. (5).
• Hoạt tính chống xơ vữa động mạch: Theo nghiên cứu từ The American Journal of Chinese Medicine, chiết xuất MMH còn cho thấy tác động tích cực của nó đối với bệnh xơ vữa động mạch (6).
• Tác dụng bảo vệ thần kinh: Theo tạp chí Biological and Pharmaceutical Bulletin, chiết xuất methanolic từ các nụ hoa của cây mật mông có tác dụng chống viêm và bảo vệ thần kinh trong chứng thiếu máu não (7).
• Tác dụng bảo vệ gan: Không chỉ có tác dụng chống oxy hóa và kháng viêm, chiết xuất MMH còn có tác dụng bảo vệ gan, giúp gan chống lại những tổn thương (gây rối loạn gan) (8).

Lưu ý

• Đối tượng: Người thuộc chứng dương hư nội hàn không nên dùng vì MMH có tính hơi hàn (4).
• Phân biệt: Cần phân biệt cây mật mông hoa trong bài viết này với cây cám lợn (hay còn gọi là cây bùng bục Mallotus furetianus). Ở một số nơi, người ta đã dùng cây này với tên gọi MMH (dùng sai), vì vậy, cần chú ý để tránh nhầm lẫn (1).