Mô tả hình dáng cây lục lạc

• Thân: Là dạng cây bụi mọc thấp, thường chỉ cao dưới  1 mét, cây thân thảo sống hàng năm, lá cây tường lụi tàn vào mùa đông, rụng để lại gốc và hạt.
• Lá: Lá nhỏ hình giống lá cây lạc (dạng 3 lá kép) cũng có lẽ bởi lý do có hình dáng lá giống cây lạc nên dân gian mới gọi là cây lục lạc.
• Hoa: Màu vàng, mọc thành từng chùm hoa dài, mỗi chùm có nhiều hoa nhỏ mọc dọc từ ngọn kéo xuống, chùm hoa dài khoảng 20cm
• Quả: Giống hình quả đậu, có chứa nhiều hạt, khi quả khô vỡ bung ra nhiều hạt nhỏ như hạt đậu.

Bộ phận dùng

Hạt, thân và lá cây.

Độc tính

Theo thông tin tại cuốn sách cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập 2 có ghi nhận độc tính thấp trên lá và hạt lục lạc được cho là có độc tính với dê, tuy nhiên độc tính này được loại bỏ khi đun sôi hay luộc chín (2).

Hoa lục lạc ba lá

Tính vị

• Hạt vị hơi đắng chát, tính hàn.
• Lá và thân cây vị đắng, tính bình

Công dụng của cây lục lạc

Quả lục lạc ba lá

Cách dùng cây lục lạc làm thuốc

1. Bổ gan thận, điều trị tiểu són, di mộng tinh: Kết hợp hạt, thân lá lục lạc khô 20g, rau dừa nước khô 30g, cây cối xay khô 15g, khiếm thực 10g. Các vị đem rửa sạch, đun với khoảng 1 lít nước, đun cạn lấy khoảng 300ml nước chia làm 3 lần uống trong ngày.

2. Tăng cường thị lực: Dùng hạt lục lạc sao vàng, đun nước uống hàng ngày với liều dùng khoảng 15g/ngày, có thể sao vàng sau đó dùng pha hãm với nước sôi uống hàng ngày như một vị trà. CÔng dụng của hạt lục lạc cũng tương tự như công dụng của hạt thảo quyết minh mà chúng ta đã đề cập ở các bài viết trước.

3. Điều trị viêm tuyến vú: Dùng thân lá 20g khô sắc uống, kết hợp dùng thêm lá tươi giã nát, chộn thêm 2 thìa cà phê rượu để đắp lên vùng xưng đau có hiệu quả giảm viêm đau hữu hiệu.

4. Điều trị mất ngủ, cao huyết áp: Hạt lục lạc sao vàng đến kho thơm vàng là được, bỏ hộp mỗi ngày lấy khoảng 20g hãm với nước sôi 100 độ uống hàng ngày, nên uống vào buổi tối là thời điểm tốt nhất (3).

5. Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư biểu mô da: Theo kinh nghiệm dân gian được ghi trong cuốn sách thuốc nam và động vật làm thuốc ở Việt Nam, để điều trị ung thư biểu mô người bệnh có thể dùng thân lá lục lạc phơi khô, tán thành dạng bột mịn, hòa thêm nước muối sinh lý làm thuốc bôi ngoài da, mỗi ngày bôi khoảng 2 lần ~ 3 lần (2).

Lưu ý cho người bệnh

• Có xác định độc tính trên thân lá và hạt lục lạc, do vậy người bệnh không nên tự ý dùng thuốc khi chưa có tư vấn hoặc tham khảo ý kiến của các bác sỹ hoặc chuyên gia y tế.
• Không dùng vị thuốc ở dạng tươi để uống khi chưa đun nấu, bởi vị thuốc có độc tính ở dạng cây tươi.
• Không dùng vị thuốc này cho phụ nữ mang thai, phụ nữ đang nuôi con nhỏ và trẻ nhỏ.
• Không dùng vị thuốc này dưới hình thức ngâm rượu uống.
• Phân biệt để không nhầm lẫn với cây muồng muồng (Loài cây có cụm lá kép mọc đối với nhiều cặp lá chứ không phải chỉ có ba lá như cây lục lạc).