1. Mô tả

Hoa hiên là loài thảo dược sống lâu năm. Lá cây có hình sợi, dài khoảng 30 – 50cm, rộng khoảng 2,5cm hoặc hơn, phía trên mặt lá có chứa nhiều mạch. Cây có thân rễ rất ngắn và phần rễ mầm nhỏ.

Trục mang hoa thường sẽ cao bằng lá, phía trên có phần nhánh chứa khoảng 6 – 12 hoa. Hoa to, màu vàng đỏ và mùi thơm dịu, tràng hoa hình phễu, xẻ thành 6 phiến ở phía trên. Bầu có 3 ngăn, nhị 6, ra hoa vào mùa hạ hay đầu thu. Quả có hình 3 cạnh, chứa hạt bóng màu đen bên trong.

2. Bộ phận dùng

Các phần rễ củ, lá và hoa là những bộ phận của cây được sử dụng để làm vị thuốc.

3. Phân bố

Hoa hiên là dược liệu được tìm thấy ở một số nước như Trung Quốc, Nhật Bản và cả những nước thuộc khu vực châu Âu. Ở nước ta, dược liệu này mọc hoang ở nhiều nơi như Lào Cai, Vĩnh Phúc, Lâm Đồng…Hiện nay, hoa hiên còn được trồng ở một số tỉnh thành.

4. Thu hái – sơ chế, bảo quản

Mỗi bộ phận của cây được thu hái vào các mùa khác nhau. Phần lá của cây có thể được thu hái vào bất cứ mùa nào trong năm và thường được dùng ở dạng tươi. Hoa được thu hái vào mùa hạ hay đầu thu, lúc mới chớm nở, có thể đem phơi hay sấy nhẹ cho đến khi khô. Riêng phần rễ cây sẽ được thu hái vào mùa thu. Sau đó đem rửa sạch, có thể dùng tươi hoặc phơi khô, bảo quản dùng dần.

Dược liệu sau khi đã sơ chế cần bảo quản trong túi kín và để ở những nơi thoáng mát, tránh ẩm mốc.

5. Thành phần hóa học

Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong dược liệu hoa hiên có chứa một số thành phần có lợi cho sức khoẻ của con người, cụ thể:

• Protein
• Chất béo
• Vitamin A, C
• Đường khử
• Adenin
• Cholin
• Arginin
• Iodin
• Asparagin

Vị thuốc hoa hiên

1. Tính vị

Dược liệu hoa hiên có vị ngọt và tính mát.

2. Tác dụng dược lý

Cả y học hiện đại và y học cổ truyền đã có nhiều công trình nghiên cứu về tác dụng của loại thảo dược này. Kết quả thu được cho thấy hoa hiên có một số tác dụng như sau:

Theo y học hiện đại:

• Dùng nước sắc hoa hiên có thể làm tăng tỷ lệ protrombin toàn phần.
• Một số thành phần có trong dược liệu có thể chống lại tác dụng của dicumarin.
• Số lượng bạch cầu không cô lập trong khi lượng hồng cầu và tiểu cầu tăng lên.

Theo y học cổ truyền:

• Công dụng: Thanh nhiệt, tiêu đờm, lương huyết chỉ huyết, lợi niệu, làm yên ngũ tạng, trừ thấp nhiệt.
• Chủ trị: Chảy máu cam, viêm gan, vàng da, ho ra máu, viêm tiết niệu, viêm tuyến vú, bệnh trĩ nội kèm đi cầu ra máu, viêm tai giữa, giúp an thai…

4. Cách dùng – liều lượng

Dược liệu có thể sử dụng dưới dạng sắc lấy nước uống hoặc lấy củ tươi giã nát và đắp ngoài da. Liều sắc nước là khoảng 6 – 12g/ngày, có thể điều chỉnh cho phù hợp với từng bài thuốc.

Bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu hoa hiên

1. Chữa chảy máu cam, bí tiểu, sưng vú

Để hỗ trợ điều trị hiệu quả các chứng bệnh kể trên, người bệnh có thể áp dụng bài thuốc từ hoa hiên theo liều lượng dưới đây:

• Chuẩn bị: 15g lá hoa hiên.
• Thực hiện: Cho dược liệu vào ấm nấu chung với 300ml nước trên lửa nhỏ. Đến khi lượng nước chỉ còn khoảng 200ml là đạt. Uống khi thuốc còn đủ độ ấm, dùng liều 1 thang/ngày.

2. Trị vàng da do lạm dụng rượu

Uống quá nhiều rượu biaa là một trong những yếu tố gây ra bệnh viêm gan, vàng da. Để điều trị chứng bệnh này, người bệnh cần kiêng các loại đồ uống chứa cồn, thực phẩm nhiều dầu mỡ,…Đồng thời, áp dụng bài thuốc từ hoa hiên để điều trị bệnh hiệu quả.

• Chuẩn bị: 15g lá hoa hiên cùng với 30g cà gai leo.
• Thực hiện: Các vị thuốc trên cho vào ấm sắc lấy nước uống. Dùng mỗi ngày 1 thang thuốc trong 1 tháng liên tục sẽ thấy kết quả.

3. Trị sán máu

Hoa hiên có chứa hoạt chất sát khuẩn khá cao, thích hợp sử dụng điều trị các loại giun sán trong cơ thể. Cách thực hiện bài thuốc này cũng khá đơn giản, người bệnh áp dụng như sau:

• Chuẩn bị: 30 – 40g rễ hoa hiên.
• Thực hiện: Cho vị thuốc vào ấm sắc chung với 1 thăng nước trong khoảng 20 – 30 phút. Chia lượng thuốc thu được làm nhiều lần uống trong ngày. Sử dụng liều lượng 1 thang/ngày.

4. Chữa nóng trong người ở phụ nữ mãn kinh

Trong thời lỳ mãn kinh, phụ nữ phải đối mặt với rất nhiều sự thay đổi của cơ thể do lúc này, nội tiết tố đã suy giảm. Một trong những biểu hiện điển hình đó là thường xuyên bốc hoả, nóng trong người. Để điều trị tình trạng này, chị em áp dụng bài thuốc sau:

• Chuẩn bị: 10g hoa hiên cùng với 10g lá dâu.
• Thực hiện: Sử dụng các vị thuốc trên để nấu canh ăn hằng ngày. Ăn cả phần nước đến phần cái mỗi ngày 1 lần.

5. Chữa chứng kinh nguyệt không thông ở phụ nữ

Kinh nguyệt không thông tình trạng nhiều chị em gặp phải khi đến kỳ kinh, từ đó gây ra tình trạng đau bụng âm ỉ hoặc dữ dội. Hoa hiên có công dụng lưu thông khí huyết, tăng cường tuần hoàn máu hiệu quả nên điều trị chứng bệnh này rất tốt. Cách áp dụng như sau:

• Chuẩn bị: 15g hoa hiên, 20g rễ củ gai, 12g ngải cứu, 12g ích mẫu thảo.
• Thực hiện: Các dược liệu cho vào ấm rồi cho thêm 600ml nước sắc chung trên lửa nhỏ. Đến khi lượng nước trong ấm còn khoảng 200ml là đạt. Chia đều làm 2 lần uống trong ngày. Dùng khi thuốc còn ấm với liều 1 thang/ngày. Sử dụng đều đặn trong ít nhất 7 ngày.

6. Trị chứng tiểu buốt, tiểu dắt

Tiểu buốt, tiểu dắt là một trong những dấu hiệu cho thấy chức năng thận đang trong quá trình suy giảm. Để cải thiện tình trạng bệnh, người bệnh áp dụng bài thuốc như sau:

• Chuẩn bị: 15g rễ hoa hiên, 12g mã đề, 12g râu ngô.
• Thực hiện: Các dược liệu cho hết vào ấm sắc với 1 thăng nước đến khi chỉ còn 400ml thì ngưng. Chia đều thành 2 lần uống trong ngày. Dùng khi thuốc còn ấm nóng với liều lượng 1 thang/ngày. Duy trì liên tục trong khoảng từ 5 – 10 ngày.

7. Trị tắc tia sữa

Dùng hoa hiên để trị tắc tia sữa là bài thuốc dân gian an toàn, không gây ảnh hưởng đến sức khoẻ của mẹ và bé nên các mẹ có thể an tâm sử dụng. Cách áp dụng bài thuốc như sau:

• Chuẩn bị: 12g hoa hiên cùng với 40g bồ công anh.
• Thực hiện: Các vị thuốc cho vào ấm sắc với 1 thăng nước trên lửa nhỏ đến khi còn 1/3 thăng. Chia đều làm 3 lần uống/ngày, mỗi ngày 1 thang. Dùng 7 thang liên tục.

8. Chữa chứng mất ngủ

Hoa hiên có tác dụng an thần, dưỡng tâm, giúp người bệnh ngủ ngon và sâu giấc hơn. Nếu đang gặp tình trạng mất ngủ, bệnh nhân có thể áp dụng bài thuốc dưới đây:

• Chuẩn bị: 12g hoa hiên, 20g lá dâu tằm, 10g lá vông nem.
• Thực hiện: Các vị thuốc trên đem nấu canh ăn mỗi ngày. Hoặc có thể sử dụng mình hoa hiên, phơi trong bóng râm rồi sao nóng và hãm lấy nước uống hằng ngày.

9. Giúp cầm máu

Hoa hiên có tác dụng cầm máu ở các vết thương ngoài da nhanh chóng. Đồng thời, dược liệu còn có tác dụng sát trùng để tránh nhiễm trùng viết thương. Cách thực hiện bài thuốc này như sau:

• Chuẩn bị: 1 nắm lá hoặc hoa hiên.
• Thực hiện: Đem dược liệu đi rửa sạch sau đó giã nát. Cho thêm chút nước vào rồi gạn uống. Tận dụng phần bã để đắp vào lỗ mũi.

10. Bài thuốc giải nhiệt, lợi tiểu

Hoa hiên có tính mát nên thích hợp được dùng để giải nhiệt và tăng cường chức năng đào thải của thận. Người bệnh có thể sử dụng bài thuốc này trong các bữa ăn hằng ngày bằng cách áp dụng dưới đây:

• Chuẩn bị: Hoa hiên và thịt gà với lượng vừa phải.
• Thực hiện: Đem hầm chung các nguyên liệu với nhau rồi ăn hằng ngày. Phụ nữ có thai nếu kết hợp uống chung với nước sắc chứa 30g cây gai sẽ cho tác dụng chữa động thai rất tốt.

11. Trị mụt nhọt

Hoa hiên có tác dụng hỗ trợ điều trị mụn nhọt do nóng trong hiệu quả. Để áp dụng bài thuốc này, người bệnh thực hiện như sau:

• Chuẩn bị: 1 ít rễ hoa hiên.
• Thực hiện: Đem giã nát dược liệu rồi đắp trực tiếp vào nốt mụn.

12. Trị chảy máu cam do nhiệt

Nóng trong là nguyên nhân chính dẫn đến chảy máu cam. Để điều trị được chứng bệnh này, cần hạ nhiệt cơ thể về mức bình thường. Dưới đây là cách áp dụng bài thuốc từ hoa hiên để điều trị chứng bệnh này.

• Chuẩn bị: 15g rễ hoa hiên tươi.
• Thực hiện: Dược liệu đem rửa sạch rồi giã nát. Sau đó cho thêm nước và chắt lấy 1 bát nước đặc. Cho thêm 1 thìa mật ong vào khuấy đều và uống trực tiếp.

13.Trị bệnh trĩ nội, đi cầu ra máu tươi

Người bệnh khi có dấu hiệu đi ngoài ra máu, cần đến bệnh viện thăm khám để bắt bệnh chính xác, sau đó có thể tham khảo thêm bài thuốc dưới đây từ hoa hiên:

• Chuẩn bị: 20g hoa hiên khô cùng với 20g cây huyết dụ.
• Thực hiện: Cho các dược liệu vào ấm sắc lấy nước uống trong ngày. Dùng khi nước thuốc còn ấm nóng với liều 1 thang/ngày.

14. Chữa viêm tai giữa, viêm tuyến vú

Hoa hiên có công dụng ngừa sưng, kháng viêm hiệu quả nên được nhiều người áp dụng trong các bài thuốc như trị viêm tai giữa hay viêm tuyến vú. Cách áp dụng bài thuốc này như sau:

• Chuẩn bị: 20g hoa hiên ở dạng khô.
• Thực hiện: Sắc dược liệu lấy nước uống với liều 1 thang/ngày. Tận dụng phần bã để đắp vào vị trí bị sưng đau viêm nhiễm.

Lưu ý khi sử dụng hoa hiên để chữa bệnh

Mặc dù hoa hiên là dược liệu mang lại rất nhiều công dụng trị bệnh, song người bệnh cần thận trọng khi sử dụng thảo dược này. Sử dụng sai cách hoặc không đúng liều lượng có thể gây ra một số tác dụng phụ như sau:

• Tiểu không kiểm soát
• Giãn đồng tử
• Mờ mắt
• Ngưng hô hấp

Khi sử dụng phần rễ của dược liệu, cần sơ chế và chế biến đúng cách, đồng thời tuân thủ liều lượng bởi bộ phận này có chứa thành phần độc tố nhẹ. Ngoài ra, cần tránh việc sử dụng hoa để ăn sống vì sẽ rất dễ bị ngộ độc.

Trên đây là một số thông tin cũng như bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu hoa hiên. Người bệnh nên tham vấn ý kiến của bác sĩ trước khi tự áp dụng các bài thuốc tại nhà. Nếu còn thắc mắc, vui lòng để lại bình luận bên dưới bài viết, các dược sĩ của Metaherb sẽ phản hồi một cách sớm nhất.