Xạ hương là gì?

Cầy hương hay còn gọi là hươu xạ Siberia, có tên khoa học là Moschus moschiferus (1) (3).

Xạ hương là một chất dầu đặc, nhầy và hơi lổn nhổn, có màu xám đậm và mùi thơm rất hăng. Chất này được lấy từ túi xạ của con cầy hương đực (con đã trưởng thành và đang trong thời kỳ phát dục).

Hươu xạ

Nói về xạ hương thì có 3 loại là “di hương” (do con cầy tự tiết ra nên rất quý hiếm và có giá trị ngang với minh châu); “tề hương” (bắt và giết con cầy để lấy) và “tâm kết hương” (lấy từ con cầy đã chết do gặp phải thú dữ săn đuổi, sợ hãi trượt ngã mà chết) (1).

Ngày nay, vì tinh thần nhân đạo mà trong ngành công nghiệp nước hoa, hương xạ hương được dùng đa phần là loại được tổng hợp từ các hợp chất tạo mùi.

Vì sao xạ hương có thể gây sảy thai?

Kết quả phân tích cho thấy thành phần chủ đạo làm nên tính chất của xạ hương là muscone. Chất này rất thơm và có tác dụng hoạt huyết, khai khiếu, thông lạc. Và có thể nói, chính nhờ công dụng của xạ hương có tác dụng mạnh trong việc thông bế, hoạt huyết, tán ứ… mà có thể điều trị được chứng ứ huyết, làm tan các u máu trong bụng và thúc cho nhau thai ra hết hoặc giúp ra thai chết trong bụng.

Vì vậy, phụ nữ mang thai không được dùng xạ hương và cũng như chế phẩm có thành phần từ vị thuốc này (vì sẽ gây sảy thai) (1). Ngoài ra, những người đang yếu mệt cũng không nên dùng vị thuốc này (3).

Công dụng của xạ hương

Công dụng của xạ hương có gì nổi bật ?

Người xưa xem xạ hương là hương liệu quý hiếm, là vị thuốc thần phẩm, có thể “khử ác trừ tà”. Mặt khác, vì tính chất quý hiếm nên chỉ những nhà quyền quý, hoàng tộc mới có cơ hội dùng (1).

Trong lĩnh vực hương liệu, xạ hương được xem là nguyên liệu cao cấp nhất trong các loại hương liệu từ động vật – sau nó là linh miêu hương, hải ly hương (lấy từ con hải ly) và long diên hương (lấy từ cá nhà táng). Quyển Bản thảo kinh sớ còn nhấn mạnh: “Hương thơm của xạ hương rất mãnh liệt, là vị thuốc hàng đầu để thông quan lợi khiếu” (1).

Trong y học hiện đại, xạ hương được ứng dụng để:

Cách thức sử dụng: Tùy từng loại bệnh và thể trạng bệnh nhân mà y học hiện đại dùng xạ hương ở nhiều dạng khác nhau như: bào chế thành viên nén, dùng bằng đường tiêm…

Các bài thuốc cụ thể có dùng xạ hương

1. Điều trị chứng trúng phong bất tỉnh

• Chuẩn bị: 6 g xạ hương và 62 g dầu hạt cải.
• Thực hiện: nghiền nát xạ hương rồi hòa với dầu hạt cải và nhiễu từng giọt vào miệng người bị trúng gió (1).

2. Giúp trợ sinh

• Chuẩn bị: 3 g xạ hương.
• Thực hiện: lấy thuốc nghiền nát rồi hòa với nước và uống thì sẽ giúp dễ sinh nở (1).

3. Giúp giải trướng khí vùng rừng núi

• Chuẩn bị: 0,9 g xạ hương.
• Thực hiện: giã nhỏ, hòa với nước mà uống thì sẽ giải được khí độc ra khỏi cơ thể. Được biết, đây là vị thuốc nổi tiếng giúp tiêu trừ các loại tà khí gây bệnh cùng những bệnh truyền nhiễm ác tính, các loại bệnh không rõ nguyên nhân và giúp tinh thần người bệnh được an định trở lại (1).

Thông tin thêm

Phân biệt: Xạ hương trong bài viết này có nguồn gốc từ động vật, khác với cỏ xạ hương (Thymus vulgaris) vừa được dùng làm rau gia vị, vừa được dùng làm trà, làm thuốc và chiết xuất tinh dầu (2).