Ngày ấy, sương sáo không bán cũng không mua mà chỉ để đổi: một ca sương sáo đổi lấy một lon lúa. Thế là mỗi lần đang cào lúa mà nghe tiếng rao “Sương sáo bánh lọt đổi lúa đây” là tôi lại quăng cái bàn cào, chạy vào nhà lấy lon sữa bò xúc luôn lúa ngoài sân rồi đem đi đổi. Kỷ niệm ấy quả thật ngọt ngào và không dễ gì quên được!

Vài nét về sương sáo

Cùng với sương sâm, sương sáo là thức uống giải nhiệt được ưa chuộng ở Nam Bộ. Về miền Hậu giang, bạn có thể mua những cây sương sáo con để tự ươm trồng và nấu cho mình những nồi sương sáo thơm ngon.

Được biết, cây sương sáo có tên khoa học là Platostoma palustre và còn được gọi là cây thạch đen. Đó là vì khi ta lấy cây và lá sương sáo phơi khô, cắt nhỏ rồi nấu lên (có thêm bột sắn dây hoặc bột gạo) thì sẽ cho ra một loại nước màu đen, nước này để nguội lại sẽ đông thành thạch.

Hiện nay, ở các cửa hàng, siêu thị đã có bán các gói bột sương sáo với giá khá rẻ, chúng ta chỉ cần mua về và nấu là thành thạch ngay (gần giống cách nấu rau câu) (1).

Hương vị của sương sáo

Nói về sương sáo thì đây là món ăn giúp giải khát rất tốt, nhất là giải nhiệt vào mùa nóng. Mà cái mùi sương sáo cũng lạ: hương thuốc không phải hương thuốc, hương rau không phải hương rau. Chỉ đậm, sâu và thơm. Hơn nữa, nó đắng nhưng cũng không phải là cái đắng khiến người ta khó ăn. Ngược lại, vị sương sáo càng ăn càng ghiền, thanh mát và hấp dẫn!

Không chỉ là một món ăn chơi, sương sáo còn có tác dụng điều trị bệnh (hiển nhiên – tác dụng đầu tiên của sương sáo vẫn là ăn để giải khuây những trưa buồn miệng).

Sương sáo, thức uống giải nhiệt mùa hè

Cây sương sáo có tác dụng gì?

Theo công trình Những thuốc nam hay và vị thuốc Việt Nam (GS Đỗ Tất Lợi), thân và lá cây sương sáo có thể dùng điều trị các chứng như:

Cách dùng cây sương sáo: sắc lấy nước uống mỗi ngày từ 15 – 20 g (2).

Ở Trung Quốc, sương sáo còn được biết đến với các công dụng như giải say nắng, giải nhiệt, giải khát, điều trị vàng da, bệnh lỵ, bệnh về đường tiết niệu và giúp lợi tiểu (3).

Lưu ý khi dùng: Những người bị bệnh truyền nhiễm, bệnh ngoài da, người bị khí hư, dương hư, âm hư… đều không được dùng (3).

Thông tin thêm

• Tương kỵ: Về vấn đề mật ong có kỵ sương sáo hay không thì vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Theo ý kiến dân gian thì nhìn chung phân thành 3 hướng: hướng thứ nhất là hai thứ này kết hợp với nhau sẽ gây ngộ độc chết người, thứ hai là chúng an toàn khi ăn chung và thứ ba là chúng không gây tử vong nhưng gây các bệnh khác (do ngộ độc). Nhìn chung, để an toàn và có được sự an tâm khi ăn, thiết nghĩ chúng ta cũng không nhất thiết phải kết hợp hai loại này vì khi ăn sương sáo, bạn chỉ cần dùng một lượng đường trắng vừa đủ, cho thêm nước cốt dừa, vài giọt dầu chuối và nước đá là đã ngon rồi!
• Về tên gọi: Ở Trung Quốc, cây sương sáo được gọi là “tiên thảo” (仙草) và được ghi chép trong công trình Trung Quốc dược thực đồ giám với tên gọi “tiên nhân thảo” (仙人草) (4).

Lựa chọn sử dụng

• Nhiều người thích mua cây sương sáo khô để tự nấu vì nó ngon hơn loại bột đóng gói. Tuy nhiên, có người nấu đặc lại thành thạch và có người nấu thì lại không đặc. Vì vậy, nếu bạn không có kinh nghiệm nấu sương sáo thì tốt nhất là nên mua bột sương sáo về nấu cho dễ hơn (hoặc mua loại đã nấu sẵn thành các ổ tròn, miếng vuông… được bày bán ở các chợ), bạn nhé!
• Trong kết hợp: Sương sáo có thể được dùng kết hợp thành các thức uống khác như sương sa hột lựu, bánh lọt, trà sữa, trái cây tô…