Mô tả cây phá cố chỉ

Cây phá cố chỉ là cây thảo, ít phân nhánh, có chiều cao khoảng 1m. Lá cây hình trái xoan. Hoa vàng xếp thành đầu hình trứng. Quả phá cố chỉ hình trứng, hạt giống hạt đậu, màu đen sần sùi. Trên mặt hạt có các vân hình những hạt nhỏ, ở giữa hơi lõm, mùi thơm, vị cay.

Phân bố và thu hái:

Cây phá cố chỉ có nguồn gốc từ Ấn Độ, nay đã được trồng ở rất nhiều nơi tại Việt Nam. Cây mọc ở trong rừng, dọc đường đi ở Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Hà Nội.

Người ta thu hái vào tháng 9 lấy hạt phơi khô và sử dụng hạt làm thuốc. Dùng những hạt khô chắc đen, thơm, có chứa nhiều dầu. Những hạt lép, nát, không thơm sẽ được loại bỏ.

Cách chế biến:

– Phá cố chỉ sao: hạt phá cố chỉ mang đi sao nhỏ lửa đến khi có mùi thơm.

– Phá cố chỉ chích muối: 10g phá cố chỉ cho vào nước muối (0,2kg) trộn đều. Ngâm trong 1 giờ để ngấm muối rồi sao lửa nhỏ.

Thành phần hóa học

Có chứa các hợp chất như: coumarin, chất dầu, alcaloid, sterol…

Công dụng của cây phá cố chỉ

Theo các tài liệu cổ, cây phá cố chỉ có vị cay, đắng, tính đại ôn, đi vào 3 kinh tỳ, thận và tâm bào. Phá cố chỉ được sử dụng để làm thuốc cường tráng, chữa các chứng: phụ nữ khí huyết xấu, trụy thai, đái són, lưng gối lạnh đau, tỳ thận hư hàn.

– Phá cố chỉ có tác dụng làm tim co bóp mạnh, tăng lượng máu lên động mạch vành tim. Ngoài ra còn giúp kháng khuẩn: liên cầu khuẩn, Staphylococcus, tụ cầu vàng, trực khuẩn lao và virut thường gặp.

– Sử dụng cây phá cố chỉ giúp cải thiện triệu chứng giảm bạch cầu sau khi dùng phương pháp xạ trị trong điều trị ung thư.

– Chống stress, giảm đau và có tác dụng đối với nội tiết tố trong thượng thận.

– Người già đau lưng, mỏi gối, đi tiểu nhiều nên sử dụng phá cố chỉ. Phụ nữ kinh nguyệt không đều, có khí hư dùng phá cố chỉ trong thời gian ngắn sẽ khỏi.

– Đàn ông dùng phá cố chỉ để bổ thận, tráng dương, chữa các chứng ngũ lao, thất thường.

Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc Phá cố chỉ chữa bệnh trong dân gian

– Bài thuốc chữa di tinh, tiểu són, tiểu không tự chủ:

12g phá cố chỉ, 10g mỗi vị: nhân hạt máu chó, thục địa tẩm rượu sao, đương qui, ba kích; hồi hương, nhục quế, mỗi vị 16g. Tán bột mịn, viên thành những viên nhỏ và uống mỗi ngày 20-30g.

– Trị Thận hư, Di tinh, tiêu chảy, đái dầm:

dùng 3-9g cây phá cố chỉ sắc uống hàng ngày.

– Chữa lưng gối lạnh đau, kinh bế:

phá cố chỉ 30g, nhục đậu khấu 30g. Tán bột, rồi sau đó trộn với hồ được chế từ gừng và đại táo, làm thành viên. Ngày uống làm 2 lần, mỗi lần 10g.

– Chữa tiểu tiện ít, tiểu tiện khó:

12g mỗi vị: phá cố chỉ, nhục thung dung, thục địa, phụ tử chế, đương qui; 4g mỗi vị: lộc nhung, trầm hương; xạ hương 0,4g. Tất cả tán bột làm viên uống mỗi ngày 5-10g.

– Chữa đau bụng sau khi hành kinh:

8g phá cố chỉ, 12g mỗi vị: thỏ ty tử, ngưu tất; 8g mỗi vị: bạch thược, thục địa, ba kích, đương qui, a giao, sắc uống.

– Chữa động thai ra máu:

8g phá cố chỉ; bạch truật, tục đoạn, đỗ trọng, mỗi vị 12g; đản sâm 16g; thỏ ty tử, ích chí nhân mỗi vị 18g, sắc uống.

– Chữa tiêu chảy mạn tính:

Mỗi vị 20g: phá cố chỉ, nụ sim, trần bì, thỏ ty tử; vỏ rộp ổi, hoắc hương, vỏ quả lựu, mỗi vị 12g; gừng khô 8g; quế 6g. Tán nhỏ, mỗi ngày uống 8g.

– Trị tiểu nhiều lần do thận khí hư hàn:

300g Bổ cốt chỉ chưng với rượu. Hồi hương 300g tán bột, trộn rồi viên lại kích thước bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần uống 100 viên với nước muối.

– Trị đau lưng do thận hư:

Bổ cốt chỉ 30g, sao, tán bột, uống với rượu nóng, mỗi lần 9g hoặc thêm Mộc hương 3g.

– Trị thận khí suy nhược gây nên Đau lưng

Phá cố chỉ tẩm rượu sao 480g, 480g Đỗ trọng bỏ vỏ, xắt lát, sao cùng với nước gừng, 20 trái Hồ đào nhục (bỏ vỏ), tán bột. Giã nát tỏi, lấy 30g trộn làm viên, to bằng hạt ngô đồng. Ngày uống 20 viên cùng rượu nóng, lúc đói.

– Định tâm bổ thận:

60g Phá cố chỉ sao, Bạch phục linh 30g, tán bột. Sau đó dùng 15g mỗi loại lấy rượu ngâm đổ đầy 1 lóng ngón tay, hòa với bột làm viên to bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần uống 30 viên với nước sôi.