Cây đơn lá đỏ có nhiều tên gọi khác như: Cây đơn mặt trời, cây liễu đỏ, cây lá liễu. Đơn lá đỏ có tên gọi khoa học là Excoecaria cochinchinensis – một loại cây thuộc họ thầu dầu được gọi theo danh pháp khoa học là  Euphorbiaceae.

Cây đơn lá đỏ nằm trong nhóm thực vật loại nhỏ, phần thân cao khoảng 80 đến 10cm. Thân cây lá đơn nhỏ, có màu xanh lục, phân nhánh. Lá có hình bầu dục, phần rìa lá có răng cưa, mặt trên có màu xanh lục, mặt dưới có màu đỏ. Lá cây mọc đối xứng hai bên và gắn với cành bằng phần cuống dài khoảng 0.5 đến 1cm.

Hoa của cây đơn lá đỏ tạo thành từng chùm, mọc ra từ phần ngọn hoặc ở phần nách của lá. Sau khi ra hoa, đơn lá đỏ sẽ tạo hạt từ những chùm hoa trên. Quả là những hạt nang có 3 mảnh, bên trong là hạt hình cầu, bên ngoài bọc một lớp màu nâu nhạt.

Thu hái và chế biến

Như đã trên đã nói, cây đơn lá đỏ được dùng làm cành hoặc làm dược liệu. Nếu làm cảnh, đơn lá đỏ được trồng trong chậu hoặc trong trồng ở khu vực bồn hoa trong nhà. Tuy nhiên, người ta biết đến loại cây này nhờ vào dược tính mà chúng mang lại cho sức khỏe của con người.

Phần được sử dụng trong dược liệu là lá cây. Để thu được dược liệu tốt nhất, người ta tiến hành hái lá cây đơn vào tháng 5 (âm lịch) hàng năm. Theo kinh nghiệm của người hái thuốc thì khoảng thời gian này là thời điểm mà cây phát triển tốt nhất. Nếu hái vào lúc này sẽ thu được những phần lá to, dày, chứa nhiều nhựa hơn nên chứa dược liệu cao hơn.

Sau khi hái được lá cây mang về, những lá bị đất bám thì đem rửa sạch, để ráo, sau đó thái nhỏ. Bảo quản thuốc bằng cách sấy hoặc phơi khô rồi để ở nơi khô ráo.

Thành phần của cây đơn lá đỏ

Trong dược liệu từ cây đơn lá đỏ, có chứa nhiều thành phần tốt cho sức khỏe, một số thành phần chính có nhiều trong lá cây như sau:

Tannin

Tannin còn có tên gọi là tanin hay tannoit, là chất có khả năng tạo ra liên kết bền vững giữa các hợp chất cao phân tử (chẳng hạn:  amino axit và alkaloit) và các protein. Bản thân hoạt chất Tannin có công dụng rất lớn trong việc khử các gốc tự do, chống oxy hóa, ngăn ngừa các bệnh tim mạch và ngừa ung thư hiệu quả.

Coumarin

Theo nghiên cứu của nhiều nhà khoa học, Coumarin là chất dẫn xuất lacton của axit octo-hydroxy xinamic, được hoạt động ở dạng tự do trong tự nhiên. Trong khoảng 600 chất Coumarin khác nhau đã được phát hiện (tính tới thời điểm hiện tại), có những chất hoạt động tự do, có những chất liên kết với các chất khác.

Coumarin có dược lý cao. Chúng được dùng làm thuốc thuốc chống đông máu, chống co thắt. Ngoài ra, chúng còn có tác dụng kháng khuẩn cực cao, giúp chống viêm và và điều trị một số bệnh ngoài da rất tốt…

Saponin

Trong thành phần của cây đơn lá đỏ, chất Saponin chiếm 15%  tổng thể. Đây là một hợp chất có tên gọi Ginsenoside – thành phần rất có lợi cho sức khỏe. Bổ sung Saponin giúp cho hệ thần kinh trung ương thêm ổn định, cải thiện trí nhớ, tăng khả năng chịu đau. Bên cạnh đó, hoạt chất này còn giúp ngăn ngừa lão hóa, nâng cao khả năng miễn dịch, bảo vệ đường huyết…

Ngoài những thành phần nêu trên, trong cây đơn lá đỏ còn chứa Anthranoid, đường khử và nhiều thành phần dược liệu khác. Tùy vào mỗi loại bệnh và thành tỷ lệ thành phần có trong dược liệu để phân chia liều dùng thích hợp.

Công dụng của cây đơn lá đỏ

Theo thành phần dược liệu có trong cây đơn lá đỏ, có thể thấy đây là một trong những vị thuốc quý được sử dụng để điều trị bệnh và tăng cường sức khỏe cho con người. Ngoài việc dùng điều trị những loại bệnh lợi niệu, mẩn ngứa, mụn nhọt… lá đơn đỏ còn dùng trong thanh nhiệt, giải độc…

Công dụng của chúng từ lâu đã được y thư cổ xưa lưu lại. Y học hiện đại ngày cũng không thể bỏ qua loại cây này nhờ vào tính năng điều trị các chứng bệnh của chúng. Cây đơn lá đỏ là một trong những thành phần không thể thiết trong các bài thuốc Nam điều trị bệnh mề đay, dị ứng, sốt, phong thấp…

Các bài thuốc chữa bệnh từ cây đơn lá đỏ

Để biết rõ hơn lá đơn đỏ có tác dụng gì? Hãy cùng chúng tôi giải đáp thông qua list các bài thuốc chữa bệnh có sử dụng dược liệu lá đơn đỏ như sau:

Bài thuốc trị chứng đại tiện ra máu ở trẻ em

Đối với trường hợp trẻ em đang gặp chứng kiết lỵ, đi đại tiện ra máu thì hái 1 nắm lá đơn đỏ còn tươi, rửa sạch và sắc lấy nước cho bé uống. Nếu bạn không có sẵn lá thuốc tươi thì có thể sử dụng dược liệu khô với liệu lượng và cách làm tương tự.

Bài thuốc cây lá đơn đỏ chữa mề đay, dị ứng

Nguyên liệu dùng trong bài thuốc chữa mề đay, dị ứng như sau: Lá đơn đỏ (khoảng 16 đến 20g), vỏ núc nác, kim ngân, ké đầu ngựa (mỗi thứ lấy từ 8 đến 10g).

Cách thực hiện: Đem nguyên liệu cho vào nồi, đổ thêm 1 lít nước sắc còn 2 hoặc 3 chén, cho người bệnh uống trong ngày. Sử dụng bài thuốc liên tục cho đến khi các triệu chứng mề đay, dị ứng hoàn toàn chấm dứt.

Bài thuốc trị tiêu chảy

Tiêu chảy là một trong những chứng bệnh liên quan đến đường ruột, nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng mất nước, suy kiệt. Với trẻ nhỏ, bệnh tiêu chảy lại càng nguy hiểm. Để điều trị bệnh tiêu chảy lâu ngày không khỏi, dùng bài thuốc sau:

• Nguyên liệu: Lá đơn đỏ khô (15g); gừng (1 miếng nhỏ).
• Cách thực hiện: Nướng qua gừng, sau đó cho vào nồi cùng với lá đơn đỏ rồi đổ thêm 600ml nước. Sắc thuốc trên lửa nhỏ cho đến khi phần nước thuốc còn lại ⅓ thì đem chia làm 3 phần cho người bị tiêu chảy uống trong ngày.

Bài thuốc trị sưng đỏ ở đầu vú

Đầu vú là nơi khá mẫn cảm, do đó nếu bị mụn nhọt, sưng đỏ thì vô cùng đau nhức và khó chịu, đôi khi chúng ta vô tư nặn hoặc làm chúng vỡ ra sẽ dẫn đến nguy cơ gây viêm nhiễm. Để điều trị những nốt mụn, u đỏ khiến chúng mau chóng biến mất có thể sử dụng bài thuốc từ cây đơn lá đỏ như sau:

• Nguyên liệu: Lá đơn đỏ (15 đến 20g).
• Cách thực hiện: Đem nguyên liệu chuyển bị rửa sạch, cho vào nồi, thêm nước rồi sắc lấy nước thuốc uống. Lưu ý, sắc thuốc theo tỉ lệ đổ 3 còn 1. Phần nước thuốc còn lại được chia làm 3 phần uống trong ngày. Ngoài ra, để những nốt mụn không bị sưng, nhức thì lấy một nắm dược liệu từ lá đơn đỏ sao nóng, cho vào một lớp vải sạch rồi áp vào phần bị đau. Khi áp vào nhiệt độ vừa đủ, không nên để quá nóng, tránh gây bỏng da.

Bài thuốc trị bệnh mất ngủ

Để điều trị bệnh mất ngủ, bạn sử dụng từ 20 đến 30g lá đơn đỏ tươi, sau đó sao vàng, hạ thổ, cho vào nồi, đổ ngập nước rồi sắc trên lửa nhỏ cho đến khi phần nước bên trong còn khoảng 500ml. Dùng phần nước thuốc này chia làm 2 đến 3 phần cho người bệnh uống trong ngày giúp cải thiện giấc ngủ.

Bài thuốc trị  mẩn ngứa và zona thần kinh

Nguyên liệu sử dụng trong bài thuốc này là 25g lá đơn đỏ tươi. Nguyên liệu được rửa sạch, để ráo nước, sau đó sao vàng, hạ thổ, cho vào nồi, đổ ngập nước và đun trên lửa nhỏ. Khi nước trong nồi còn lại 400 đến 500ml thì chắt ra chia làm 2 phần cho người bệnh uống trong ngày. Kiên trì dùng thuốc cho đến khi không còn mẩn ngứa và zona hoàn toàn biến mất.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh viêm đại tràng

Nếu bạn bị viêm đại tràng và luôn xuất hiện các triệu chứng phân lỏng thì đơn lá đỏ là dược liệu quý dành cho bạn. Để sử dụng bài thuốc này, bạn chuẩn bị 15 đến 20g lá đơn đỏ khô. Tiếp đến cho nguyên liệu vào chảo, sao vàng, hạ thổ, để thuốc vào nồi thêm vài lát gừng và 1 lít nước rồi sắc trên lửa nhỏ. Khi phần nước trong nồi còn lại khoảng 300ml thì tắt bếp, chắt nước thuốc chia làm 2 lần cho người bệnh uống trong ngày.

Bài thuốc lá đơn đỏ chữa viêm da cơ địa

Những người bị viêm da cơ địa thường có làn da khá mẫn cảm, những lúc thời tiết thay đổi hoặc nắng nóng thường nổi mẩn đỏ, gây ngứa khó chịu. Bài thuốc hỗ trợ điều trị viêm cơ địa như sau:

• Nguyên liệu: Lá đơn đỏ tươi (5 lá); muối hạt (½ muỗng cà phê).
• Cách thực hiện: Lá đơn đỏ tươi mới hái, rửa sạch, để ráo nước. Cho lá và muối hạt đã chuẩn bị vào cối, giã nát vắt lấy nước cốt uống ngay. Mỗi ngày ngày uống hai lần thuốc.

Bài thuốc trị mụn nhọt và mẩn ngứa ngoài da

Đối với các bệnh mụn nhọt và mẩn ngứa ngoài da, dùng 20 đến 30g cành đơn lá đỏ còn tươi cùng một ít thài lài tía, bầu đất và đậu ván tía sắc lấy nước uống. Cách làm như sau: Rửa sạch tất cả nguyên liệu, vẩy ráo rồi cho vào nồi sắc nước uống. Lưu ý đổ 3 sắc còn 1. Chia số thuốc sắc được làm 3 phần, dùng uống trong ngày.

Đối với những trẻ quá nhỏ bạn không nên tự ý sắc thuốc cho bé uống. Tuy nhiên, nếu bé bị các chứng bệnh ngoài da, mẩn ngứa, rôm sảy… bạn nấu nước tắm lá đơn đỏ cho bé sẽ khiến các nốt mẩn ngứa trên da nhanh chóng thuyên giảm và bé sẽ dễ chịu hơn.

Bài thuốc trị thấp khớp từ cây đơn lá đỏ

Cây đơn đỏ có tác dụng gì nữa đối với sức khỏe con người? Đó là giúp hỗ trợ điều trị các chứng bệnh thấp khớp hiệu quả. Để điều trị bệnh này, ngoài cây đơn lá đỏ, cần có sự hỗ trợ của nhiều dược liệu khác. Nguyên liệu và cách làm như sau:

• Nguyên liệu: Lá cây đơn đỏ (12g); lá đơn tướng quân (12g), rễ gối hạc (16g);  ké đầu ngựa (16g); lá thông (8g); dây kim ngân (10g); kinh giới (12g); vòi voi (16g); thổ phục linh (16g); tỳ giải (16g); lá bạc thau.
• Cách thực hiện: Riêng lá thau bạc được sao vàng trước, sau đó bỏ tất cả nguyên liệu vào nồi, đổ thêm 1 lít nước, sắc trên lửa nhỏ cho đến khi nước cạn còn 300ml thì chia làm 3 lần uống trong ngày. Lưu ý, thuốc mang lại hiệu quả tốt nhất nếu uống trước khi ăn khoảng 15 đến 30 phút.

Như vậy, thông qua bài viết trên bạn đã biết được cây mặt trời chữa bệnh gì và công dụng của chúng ra sao. Hy vọng bạn có thêm những kiến thức bổ ích về những cây thuốc quanh ta để sử dụng cho mình, cho những người thân yêu, bạn bè khi cần.