1. Mô tả

Rau bợ là cây thân thảo, cao khoảng 15 – 20cm, thân mảnh, mọc bò. Trên thân có nhiều mấu, mỗi mấu gồm có 2 lá và mang rễ con, cuống lá dài khoảng 5 –  15cm. Lá có 4 lá chét tạo thành hình chữ thập, mặt lá nhẵn và mép nguyên. Bào tử quả nằm ở gốc cuống lá, có kích thước nhỏ. Cây ra hoa và quả vào tháng 5 – 6 hằng năm.

2. Bộ phận dùng

Toàn cây rau bợ được sử dụng để làm thuốc.

3. Phân bố, thu hái – chế biến, bảo quản

Phân bố: Cây cỏ bợ có nguồn gốc và phân bố tập trung ở những nước có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới như Đông Nam Á, Nam Á,…Ở nước ta, loài thực vật này tập trung ở vùng đồng bằng và trung du. Cây ưa sáng và phát triển mạnh ở những vùng đất mềm, có độ ẩm cao.

Thu hái – chế biến: Thu hái quanh năm, có thể dùng tươi hoặc sấy khô để dùng dần.

Bảo quản: Nơi khô ráo và thoáng mát.

4. Thành phần hóa học

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, cây cỏ bợ chứa 0.72mg carotene, vitamin Cm glucide, protide, acid nucleic,…Đây là những hoạt chất có công dụng trị bệnh cao.

Vị thuốc cỏ bợ

1. Tính vị, quy kinh

• Vị ngọt, hơi đắng, tính mát.
• Quy vào kinh Can và Thận.

2. Tác dụng dược lý

Theo nghiên cứu của các chuyên gia đông y và y học hiện đại, cỏ bợ có nhiều công dụng trị bệnh khác nhau. Cụ thể:

– Tác dụng của củ bợ theo Đông Y:

• Tiêu sưng, sáng mắt, thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc, nhuận gan và trấn tĩnh.
• Với tính mát và tác dụng thanh nhiệt, rau bợ còn được dùng để ăn sống, nấu canh, luộc hoặc xào để ăn vào những ngày nắng nóng.

– Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

• Thực nghiệm trên chuột cho thấy, dịch chiết từ cỏ bợ là tăng nước tiểu đào thải, vì thế dược liệu này đang được ứng dụng trong hỗ trợ cải thiện chức năng thận ở người.

3. Công dụng

Rau bợ thường được dùng để trị suy nhược thần kinh, viêm kết mạc, sốt cao không ngủ được, viêm thận gây phù chân, sưng đau lợi răng, động kinh, sốt rét, đinh nhọt, rắn độc cắn, tắc tia sữa, bạch đới, khí hư, sỏi bàng quang, thổ huyết, tiểu đường,…

5. Cách dùng – liều lượng

Rau bợ có thể được dùng ở dạng sắc uống, dùng tươi hoặc dùng tại chỗ. Liều dùng được khuyến nghị là 20 – 30g/ ngày (dược liệu phơi khô).

Bài thuốc chữa bệnh từ cỏ bợ

1. Trị sỏi bàng quang và sỏi thận

Râu bợ có công dụng thúc đẩy quá trình lọc thận và đào thải nước tiểu hiệu quả, từ đó hỗ trợ điều trị sỏi bàng quang và sỏi thận tốt hơn. Bên cạnh bài thuốc, người bệnh cần bổ sung nhiều nước. Dưới đây là cách áp dụng:

• Chuẩn bị: Một nắm cây cỏ bợ tươi.
• Thực hiện: Đem rửa sạch, giã cho nát rồi vắt lấy nước uống vào mỗi buổi sáng. Áp dụng đều đặn trong 5 ngày liên tục sẽ thấy kích thước sỏi giảm đáng kể.

2. Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

Để hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường hiệu quả, người bệnh áp dụng bài thuốc dưới đây:

• Chuẩn bị: Thiên hoa phấn và cây rau bợ mỗi vị 10 – 15g.
• Thực hiện: Đem sắc lấy nước uống, dùng hằng ngày.
• Lưu ý: Khi áp dụng bài thuốc này, nên hạn chế ăn thực phẩm nhiều đường và xây dựng lối sống lành mạnh để ổn định đường huyết.

3. Trị chứng tiểu dắt và bí tiểu

Cỏ bỏ có tác dụng cải thiện chức năng thận, giúp điều trị hiệu quả và an toàn chứng tiểu dắt và bí tiểu. Cách áp dụng bài thuốc này đơn giản, người bệnh chỉ cần thực hiện như sau:

• Chuẩn bị: Cỏ bợ khô 10 – 15g.
• Thực hiện: Đem sắc lấy nước uống hằng ngày.

4. Hoạt huyết, hạ áp, an thần, mát gan thận, giảm rôm sảy và mề đay

Với các chứng bệnh kể trên, người bệnh nên kết hợp cỏ bợ với lá sen non để có công dụng điều trị tốt nhất. Cách thực hiện như sau:

• Chuẩn bị: Lá sen non 30g và rau bợ 20g.
• Thực hiện: Đem nấu canh ăn hàng ngày.

5. Lợi vị, kiện tỳ, ổn định đường huyết và giảm cảm giác thèm ăn ở người bị tiểu đường

Cỏ bợ có tác dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường hiệu quả nhờ giảm các giác thèm ăn ở người bệnh. Cách áp dụng bài thuốc này như sau:

• Chuẩn bị: Hoài sơn 50g, thiên hoa phấn 10g và cỏ bợ 30g.
• Thực hiện: Đem cỏ bợ và thiên hoa phấn sắc kỹ, sau đó lọc lấy dịch rồi cho hoài sơn vào nấu cháo ăn.

6. Giúp thanh nhiệt, giảm viêm, hỗ trợ điều trị chứng phù do suy tim, viêm thận cấp – mãn tính

Cỏ bợ là loài rau có thể sử dụng trong các bữa ăn hằng ngày. Kiên trì áp dụng bài thuốc dưới đây để cải thiện các chứng bệnh kể trên.

• Chuẩn bị: Rau muống và cỏ bợ mỗi vị 50g.
• Thực hiện: Đem các vị nấu canh, ăn liên tục trong vòng 7 – 10 ngày.

7. Trị chứng sỏi niệu quản, viêm nhiễm đường sinh dục, tiểu buốt, nổi rôm sảy, mề đay

Dược liệu có tính mát nên hỗ trợ điều trị các bệnh ngoài da do thân nhiệt cao rất hiệu quả. Với bài thuốc này, người bệnh thực hiện như sau:

• Chuẩn bị: Cỏ bợ 100 – 200g.
• Thực hiện: Đem rửa sạch, vắt lấy nước cốt rửa liên tục trong vòng 7 – 10 ngày.

8. Trị chứng suy tĩnh mạch chi, đại tiểu tiện ra máu, chảy máu cam, rong kinh

Người bệnh có thể chế biến cỏ bợ dưới dạng các món ăn để dễ sử dụng. Không chỉ có tác dụng trị bệnh hiệu quả mà còn giúp bồi bổ cơ thể tối đa. Cách thực hiện như sau:

• Chuẩn bị: Cỏ nhọ nồi 20g, lá sen non 30g và cỏ bợ 50 – 100g.
• Thực hiện: Đem rửa sạch rồi xào ăn hằng ngày.

9. Điều trị chứng suy nhược thần kinh, trĩ nội, trĩ ngoại, mất ngủ, căng thẳng đầu óc

Với các chứng bệnh kể trên, người bệnh áp dụng bài thuốc như sau:

• Chuẩn bị: Lá vông non 20g, cây cỏ bợ 30 – 50g.
• Thực hiện: Đem nấu canh, ăn trong vòng 5 – 7 ngày.

10. Bồi bổ sức khỏe, lương huyết, gãy xương, trẻ em còi xương, chậm phát triển

Cỏ bợ là dược liệu an toàn và lành tính, không chứa độc nên có thể sử dụng ở cả trẻ em. Để trị các chứng bệnh kể trên, áp dụng theo cách dưới đây:

• Chuẩn bị: Cua đồng 200g, rau bợ 200 – 300g.
• Thực hiện: Đem nấu canh ăn hàng ngày.

11. Trị chứng tiêu khát

Tiêu khát hay chính bệnh tiểu đường trong y học hiện đại. Đây là một trong những bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh rất đơn giản, được chuyên gia đánh giá cao. Dưới đây là bài thuốc người bệnh có thể tham khảo:

• Chuẩn bị: Rễ cây qua lâu và rau bợ nước mỗi vị 15g.
• Thực hiện: Đem các vị phơi khô, tán nhỏ và hòa với sữa uống hằng ngày.

12. Trị chứng sỏi đường tiết niệu

Để hỗ trợ điều trị sỏi đường tiết niệu, người bệnh áp dụng bài thuốc sau:

• Chuẩn bị: Lá phèn đen 10g, ngải cứu 10g, búp non của cây dứa dại 20g và cây cỏ bợ 30g.
• Thực hiện: Dùng tất cả dược liệu tươi, đem rửa sạch, giã và vắt lấy nước uống vào sáng sớm. Áp dụng bài thuốc trong thời gian dài để nhận thấy hiệu quả.

13. Trị chứng nổi mẩn đỏ do nhiệt, sưng lở ngoài da

Nóng trong có thể gây ra một số triệu chứng ngoài da như sưng viêm, mẩn đỏ. Để làm giảm thân nhiệt cũng như điều trị các triệu chứng, người bệnh áp dụng bài thuốc sau:

• Chuẩn bị: Một nắm rau bợ tươi.
• Thực hiện: Đem rửa sạch, giã nát và vắt lấy nước bôi lên vùng da cần điều trị.

14. Trị chứng nóng trong người sinh mụn nhọt

Cách áp dụng bài thuốc này khá đơn giản, người bệnh có thể áp dụng theo cách sau:

• Chuẩn bị: Rau bợ tươi 18 – 20g.
• Thực hiện: Rửa sạch và giã lấy nước cốt, thêm một ít nước lọc vào sao cho được 1 bát nước. Chia nước thành 3 lần uống và dùng hết trong ngày. Dùng bã rau bợ đắp vào mụn nhọt giúp tiêu sưng và giảm đau.

15. Trị tiểu nóng và bí tiểu

Để điều tị chứng bệnh này, người bệnh thực hiện như sau:

• Chuẩn bị: Rau bợ (cả cuống) nửa cân.
• Thực hiện: Đem phơi khô, mỗi lần dùng 16g sắc với 3 bát nước còn lại 1 bát. Chia nước sắc thành 3 lần uống, mỗi lần cách nhau 3 giờ. Áp dụng bài thuốc liên tục trong vòng vài ngày là khỏi hẳn.

16. Chữa chứng bạch đới

Bạch đới là chứng khí hư ra nhiều ở phụ nữ, gây ảnh hưởng đến sức khoẻ. Để điều trị chứng bệnh này, người bệnh áp dụng theo cách sau:

• Chuẩn bị: Rau bợ khô 20g.
• Thực hiện: Đem sắc với 3 bát nước còn lại 1 bát, đem chia thành 3 lần uống. Nên dùng khi nước còn nóng, mỗi lần uống cách nhau từ 3 – 4 giờ. Đồng thời nên dùng rau bợ khô 32g đem nấu lấy nước ngâm rửa âm hộ.

17. Trị chứng sưng vú

Đây là tình trạng căng tức, sưng viêm ở ngực thường gặp ở phụ nữ. Để làm giảm tình trạng này, người bệnh áp dụng bài thuốc sau:

• Chuẩn bị: Một nắm rau bợ.
• Thực hiện: Đem rửa sạch, giã nát và vắt lấy nước. Sau đó dùng nước cốt hòa với 1 ly nước đun sôi để nguội và chia thành 2 lần uống. Dùng bã của cây rau bợ đắp lên vùng vú sưng đau. Thực hiện cách này liên tục trong 2 – 3 ngày là khỏi.

18. Trị chứng tắc tia sữa

Tắc tia sữa gây ảnh hưởng đến sức khoẻ của cả mẹ và bé. Để điều trị tình trạng này, người bệnh áp dụng bài thuốc sau:

• Chuẩn bị: Rau bợ khô 20g.
• Thực hiện: Đem sắc với nửa siêu nước còn lại 1 bát, đem chia thành 2 lần và dùng uống trong ngày. Mỗi lần uống cách nhau 4 giờ đồng hồ. Sau đó dùng vải bọc bã chườm lên ngực để làm thông tia sữa.

19. Chữa bỏng

Cỏ bợ có công dụng làm dịu các vết sưng, viêm do bỏng nhanh chóng và an toàn. Cách thực hiện bài thuốc cũng rất đơn giản, thích hợp để người bệnh sơ cứu nhanh.

• Chuẩn bị: Rau bợ tươi.
• Thực hiện: Rửa sạch, giã nát và đắp lên vùng da bị bỏng.

Lưu ý khi dùng cỏ bợ

Cỏ bợ là dược liệu an toàn, lành tính và có nhiều công dụng trị bệnh hiệu quả. Tuy nhiên, để bài thuốc phát huy hiệu quả tối đa, người bệnh cần tuân thủ một số lưu ý dưới đây:

• Rau bợ mọc sâu ở dưới bùn, vì vậy chỉ nên dùng phần lá non và phần trên. Khi dùng đem ngâm rửa sạch với nước muối loãng để làm sạch đất cát và loại bỏ mùi tanh của bùn.
• Cây cỏ bợ có tính hàn nên tránh dùng ở người có tỳ thận dương hư hay tỳ vị hư nhược (lạnh bụng, khó tiêu, hay đi phân lỏng, chân tay lạnh).
• Tránh nhầm lẫn cây cỏ bợ với cây me chua đất bởi 2 loại thực này khá giống nhau. Lá chua me đất thường có 3 lá chét, phiến lá hình tim, vị chua nhẹ, tính mát và có hoa màu vàng, nhỏ.

Đồng thời, người bệnh cũng không nên tự ý áp dụng các bài thuốc này tại nhà mà nên tham vấn ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng để tránh gây ra những ảnh hưởng không mong muốn đối với cơ thể. Nếu còn thắc mắc, vui lòng để lại bình luận bên dưới bài viết, các dược sĩ của Metaherb sẽ phản hồi một cách sớm nhất.