Người bị bệnh tiểu đường – đái tháo đường nên ăn gì và kiêng ăn gì luôn là nỗi quan tâm lớn của những gia đình có người bị bệnh tiểu đường. Hiện tại chưa có thuốc phòng hay trị bệnh tiểu đường mà cách mà con người đối phó với bệnh là chế độ ăn uống, tập luyện thể dục thể thao hàng ngày quyết định tình hình phát triển của bệnh.
Theo phó giáo sư Đỗ Trung Quân, Trưởng khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Hữu nghị (Hà Nội), người bệnh nên hoạt động thể lực ở mức trung bình (đạt 50-75% nhịp tim tối đa) ít nhất 150 phút một tuần, thực hiện ít nhất 3 ngày mỗi tuần; không nghỉ tập quá 2 ngày; gia tăng dần cường độ và thời gian tập luyện.
Đi bộ là loại hình phổ biến và dễ thực hiện nhất, người bệnh cần đi bộ ít nhất 30 phút mỗi ngày, không nghỉ quá 2 ngày. Đối với bệnh nhân lớn tuổi, có thể chia ra đi bộ quãng ngắn (như 10-15 phút, 3 lần một ngày)
Bệnh tiểu đường(đái tháo đường) là bệnh gì?
Xét nghiệm máu là cơ sở chuẩn đoán tiểu đường.
Bệnh tiểu đường, theo y học còn gọi là bệnh đái tháo đường, là một bệnh rối loạn chuyển hóa mạn tính rất phổ biến. Khi mắc bệnh tiểu đường, cơ thể bạn mất đi khả năng sử dụng hoặc sản xuất ra hormone insulin một cách thích hợp.
Mắc bệnh tiểu đường có nghĩa là bạn có lượng đường trong máu quá cao do nhiều nguyên nhân. Tình trạng này có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho cơ thể, bao gồm cả mắt, thận, thần kinh và tim.
Chế độ ăn kiêng giữ một vai trò quan trọng trong việc điều trị bệnh tiểu đường. Bệnh tiểu đường có thể được điều trị bằng chế độ ăn trong trường hợp tiểu đường (đái đường) nhẹ, tiểu đường ( tiềm tàng) hoặc kết hợp với các thuốc hạ đường huyết đối với các thể tiểu đường (đái đường) mức độ trung bình và nặng.
Một số áp dụng thực tế cho bệnh tiểu đường
Thực phẩm cung cấp gluxit: Bánh mì 40g, gạo 25g, mì sợi 30g, khoai tây 100g, khoai mì tươi 60g, đậu 40g, 1 trái cam vừa, 1 trái chuối vừa, 1 trái táo, 100g nho, 250g dâu tây, 1 trái thơm, 1 trái xoài vừa đều tương đương với 20g gluxit.
Thực phẩm cung cấp protit: 100g thịt nạc tương đương với 15-18g protit
Thực phẩm cung cấp lipit: 100g dầu ăn tương đương với 90-100g lipit.
1. Đối với thức ăn chứa tinh bột – bệnh nhân tiểu đường cần lưu ý.
Nên ăn các loại bánh mì không pha trộn với phụ gia như bánh mì đen, gạo lứt, khoai tây, khoai sọ… lượng tinh bột đưa vào cơ thể người tiểu đường nên bằng khoảng 50-60% người thường.
Sử dụng thường xuyên các loại ngũ cốc thô, chà xát ít vì lớp vỏ có chứa nhiều Vitamin và khoáng chất có lợi cho Sức Khỏe. Phương thức chế biến chủ yếu là luộc, nướng hoặc hầm chứ không nên chiên xào.
2. Đối với chất đạm – bệnh nhân tiểu đường cần lưu ý.
Hạn chế tối đa thịt hộp, patê, xúc xích… thay vào đó hãy ăn cá, trứng sữa, các sản phẩm chế biến từ sữa, đậu… nên ưu tiên cá mòi và cá chích vì trong hai loại cá này có chứa chất béo có lợi cho việc chống lại bệnh tim mạch và ung thư.
Người tiểu đường (đái đường) có thể ăn các loại thịt lợn, thịt bò đã lấy sạch mỡ. Tránh tuyệt đối da gà, da vịt bởi nó có chứa rất nhiều cholesterol. Cũng như thực phẩm chứa tinh bột, nên chọn cách chế biến là luộc, kho, nướng hơn là chiên.
3. Đối với chất béo – bệnh nhân tiểu đường cần lưu ý
Phải hết sức hạn chế mỡ, các bác sĩ khuyến cáo lượng cholesteron đưa vào phải dưới 300mg mỗi ngày và lượng mỡ bão hòa phải thay bằng các loại dầu thực vật như dầu đậu nành, dầu olive, dầu mè
4. Rau, trái cây tươi bệnh nhân tiểu đường cần ăn như nào?
Một ngày bệnh nhân tiểu đường (đái đường) nên ăn khoảng 400 gram rau và trái cây tươi, rau quả tươi vừa có tác dụng chống lão hóa, vừa là thức ăn bổ sung vitamin, muối khoáng tốt nhất.
Ăn rau củ rất tốt cho người bệnh tiểu đường.
Nên ăn cả xác hơn là ép lấy nước uống, chất xơ ở rau quả là thành phần quan trọng làm giảm đường, làm chậm hấp thu đường và đỡ tăng đường sau khi ăn. Tuy nhiên, không phải loại trái cây nào cũng tốt, người mắc bệnh tiểu đường phải tránh các loại trái cây ngọt như nho, xoài, na, nhãn…
5. Chất ngọt người tiểu đường nên ăn như nào?
Chất ngọt là nguyên nhân trực tiếp gây bệnh đái tháo đường, nó làm trầm trọng thêm quá trình bệnh lý, tăng các biến chứng nặng nề của bệnh. Lời khuyên của bác sĩ là tránh xa tuyệt đối các loại bánh kẹo, nước ngọt có ga, rượu…
Bệnh nhân tiểu đường nên sử dụng các chất ngọt nhân tạo có thể thay đường trong nước uống như Aspartam và sacharine vừa giúp làm giảm lượng đường ăn vào mà vẫn giữ được ngon miệng.
Giữ vững thành phần và thời gian ăn là quan trọng, kết hợp với thể dục thể thao thường xuyên chính là phương pháp điều trị bệnh hiệu quả nhất.
Giữ vững thành phần và thời gian ăn là quan trọng, kết hợp với thể dục thể thao thường xuyên chính là phương pháp điều trị bệnh hiệu quả nhất.
Tuy nhiên, chế độ ăn cụ thể phải dựa trên từng bệnh nhân, cân nặng, lượng đường trong máu, bệnh đã có các biến chứng hay chưa. Do vậy cần tham khảo ý kiến của bác sĩ đang theo dõi và điều trị.
Bệnh tiểu đường nên kiêng ăn như thế nào?
Thực phẩm cấm:
Đường, mía, tất cả các loại sữa chế biến, cà phê, kẹo, đá chanh, trái cây đóng hộp, nước quả ép, kẹo, mứt, chè, mỡ.
Thực phẩm hạn chế:
Cơm, mì xào, hủ tiếu, bánh canh, bánh mì, các loại khoai ( khoai lang, khoai mì…), bánh bích qui, trái cây ngọt.
Thực phẩm không hạn chế:
Thịt, tôm, cá, cua, mắm, rau, tất cả các loại đậu.
Các thực phẩm như trái cây (nhất là lê, táo), rau, đậu, ngũ cốc có thể cung cấp cho cơ thể một lượng đường chậm (tức đường phải qua quá trình tiêu hóa mới trở thành đường hấp thu vào cơ thể) điều đó sẽ giúp cho lượng đường trong máu không quá cao hoặc quá thấp đồng thời cung cấp chất xơ có ích và chất khoáng chứa vcom kiểm soát lượng đường trong máu.
Ở bệnh nhân tiểu đường, đường huyết thường tăng cao sau bữa ăn. Vì thế nên cho bệnh nhân ăn nhiều lần và phân bố lượng calo mỗi bữa cho thích hợp.
Nếu cần:
1200-1600 Kcalo/ngày thì nên chia ba bữa theo tỉ lệ 1/3 – 1/3 – 1/3
2000-2500 Kcalo/ngày thì nên chia bốn bữa theo tỉ lệ 2/7 – 2/7 – 2/7 – 1/7
Trên 2500 Kcalo/ngày thì nên chia năm bữa theo tỉ lệ 2/9 – 2/9 – 2/9 – 2/9 – 1/9
Trường hợp đang dùng thuốc hạ đường huyết thì nên ăn trước khi ngủ hay thêm bữa vào những bữa ăn chính.
Các thực phẩm giàu chất xơ sẽ làm giảm đỉnh cao đường huyết sau khi ăn và có thể kéo dài sự hấp thu của chất đường. Chất xơ cũng còn có tác dụng giữ nước, hấp thu axit mật, thường có trong cám ngũ cốc, khoai tây, rau xanh, trái cây nhất là các loại họ đậu.
Vì thế người ta khuyên nên ăn gạo không chà kỹ quá. Nên hạn chế rượu vì rượu có thể thúc đẩy hạ đường huyết trên bệnh nhân đang điều trị với thuốc hạ đường huyết.
Bệnh tiểu đường nên kiêng ăn gì?
Nhóm bột đường:
Nên dùng: Ngũ cốc nguyên hạt, gạo còn vỏ cám, đậu đỗ, rau củ…; chế biến bằng cách hấp, luộc, nướng; hạn chế đồ rán, xào
Hạn chế dùng: Gạo trắng, bánh mì trắng miến, bột sắn dây, các loại củ nướng.
Chú ý: Các loại củ (khoai, sắn..) cũng thuộc nhóm tinh bột nên khi đã ăn các thực phẩm này thì phải giảm hoặc cắt cơm.
Nhóm thịt cá:
Nên dùng: Ăn cá, thịt nạc, thịt lọc bỏ mỡ, gia cầm bỏ da; các loại đậu đỗ (đạm có nguồn gốc thực vật); chế biến bằng cách hấp, luộc, nướng, áp chảo… để loại bỏ bớt mỡ.
Nhóm chất béo, đường:
Nên dùng: Chọn các chất béo không bão hoà (dầu đậu nành, olive, vừng, dầu cá, mỡ cá…).
Hạn chế dùng: Các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hoà, cholesterol làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, không tốt cho sức khoẻ (thịt mỡ lợn, phủ tạng động vật, da gia cầm, kem tươi, dầu dừa…). Hạn chế bánh kẹo ngọt, kem, xirô, mứt, các loại nước ngọt có ga…
Nhóm rau:
Nên dùng: Ăn sống, hấp, luộc; rau trộn nên sử dụng lượng dầu ăn nhỏ thay vì các loại nước sốt nhiều chất béo; có thể sử dụng các loại gia vị như hành, tỏi, tiêu, ớt…
Quả:
Nên dùng: Ăn trái cây tươi, mua hoặc chia sẵn thành từng phần nhỏ, ăn nguyên trái hoặc cắt nhỏ hơn là nước ép. Chú ý không thêm đường hoặc kem, nước sốt; nên lựa chọn những hoa quả có hàm lượng đường thấp.
Hạn chế dùng: Các loại quả sấy khô.
Sữa: Cung cấp đường, đạm, canxi, vitamin và chất khoáng.
Mỗi ngày sử dụng 1-2 khẩu phần (một khẩu phần chứa 12 g chất đường, 8 g đạm, 0-8 g chất béo, 90-150 kcal). Người bệnh nên chọn các loại sữa ít hoặc không béo, các loại sữa chua ít béo, không đường.
Chế độ ăn có vai trò quan trọng trong điều trị tiểu đường. Chế độ ăn hợp lý giúp cho bệnh nhân ổn định mức đường trong máu, giảm được liều thuốc cần sử dụng, ngăn chặn hoặc làm chậm xuất hiện các biến chứng, kéo dài tuổi thọ bệnh nhân. Chế độ ăn hợp lý còn giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái, tự tin trong cuộc sống, ít có cảm giác bị tách biệt trong đời sống xã hội.
Gửi câu hỏi cần giải đáp: