Ở quê tôi, khi muốn động viên ai đó vươn lên nghịch cảnh, người ta sẽ ví von: “Anh chị rán lên, đến cây cỏ cứt heo (Cây cứt lợn) còn có ngày trổ bông mà”. Ngược lại, khi muốn miệt thị ai, người ta lại lên giọng móc ngoéo: “Bởi vậy, ta nói… cây cỏ cứt heo cũng có ngày trổ bông”.

Ở đây, dù nói theo cách nào thì cây cỏ cứt heo (cỏ hôi) cũng đều được dùng để chỉ sự tầm thường, bé mọn, không có vị trí. Ví von như thế vì nó là loài hoang dại, thân cỏ, hoa nhỏ, không sặc sỡ, lại mọc ven bên đường hay các bờ ao nên ít ai chú ý và ở nhiều trường hợp, nó còn bị xem là cỏ dại có hại vì xâm lấn đất nông nghiệp.

Ngay trong bài thơ Ốc nhồi của Bà Chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương, cây cỏ hôi cũng bị nhắc đến một cách rẻ rúng:

“Bác mẹ sinh ra phận ốc nhồi

Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi”

Xem thường cây cỏ hôi như vậy nhưng mặt khác, cứ hễ thấy ai bị ho hay cảm sốt, người ta lại buột miệng bảo ngay: “Mày đi kiếm cây đỏ cứt heo đâm uống đi.”.

Thật vậy, từng có một thời, bọn trẻ con chúng tôi đứa nào cũng sợ cái món thuốc khó uống đó: mùi hơi hôi mà vị lại hơi cay, hơi đắng (và cũng mặn mặn vì có cho thêm chút muối vào).

Thế nhưng, phải thừa nhận rằng nó chữa bệnh ho và cảm sốt rất tài tình. Nhưng không chỉ thế, cây cỏ hôi còn có nhiều công dụng đáng chú ý khác.

Những nghiên cứu gần đây về cây cứt lợn

• Theo tạp chí African Health Sciences (2012), chiết xuất từ cây cỏ hôi có tác dụng làm giảm lượng đường huyết lúc đói của chuột thí nghiệm mắc bệnh tiểu đường xuống 39,1% (sau Thài lài châu Phi với tỉ lệ 78%). Đồng thời, cùng với chiết xuất từ Thài lài châu Phi, chiết xuất từ cây cỏ hôi được xem là rất có ích, giúp chống lại bệnh tim, đột quỵ (với nồng độ Ma giê cao), ngăn ngừa táo bón (với hàm lượng chất xơ cao) và tốt cho sự tăng trưởng tế bào (với hàm lượng protein cao).
• Theo tạp chí Pathog Glod Health (2014), các thí nghiệm nghiên cứu chiết xuất thô từ cây cỏ hôi cho thấy nó có độc tính và gây ra tỷ lệ tử vong cao (ở hầu hết các nồng độ thử nghiệm) đối với ký sinh trùng Trypomastigote (gây ra bệnh Chagas, hay còn gọi là nhiễm trùng T.cruzi, bệnh ngủ, bệnh trypasoma…); đồng thời cũng gây độc tính lên ký sinh trùng Leishmania (gây ra Bệnh do nhiễm Leishmania) và ký sinh trùng Plasmodium falciparum (gây bệnh sốt rét ở người).
• Theo Journal of Pharmacy and Biological Sciences (2014), chiết xuất etanol từ cây cỏ hôi giúp làm khô các vết lở loét do dòi ở vú của các bà mẹ cho con bú (bệnh Myiasis) với tỉ lệ lành bệnh là 92, 7% (thí nghiệm ở 50 phụ nữ, trong đó có 17,25 % bị bệnh).

  

  Hình ảnh cây cỏ hôi

Công dụng của cây cỏ hôi

Cây cỏ hôi có chứa các hoạt chất với chức năng diệt khuẩn, kháng sinh, kháng viêm, chống dị ứng, đông máu và động kinh. Bên cạnh đó, nó còn được dùng để hạ sốt, thanh nhiệt, giải độc và giúp điều trị các bệnh như thấp khớp, tăng huyết áp, viêm phổi, hen suyễn, viêm xoang, viêm gan truyền nhiễm.

Bài thuốc giúp điều trị viêm xoang từ cây cỏ hôi rất đơn giản, được nhiều người áp dụng thành công.

Hơn nữa, cây cỏ hôi còn giúp giảm đau (đau đầu, đau bụng), chống tiêu chảy, táo bón, kiết lị, giúp làm lành vết thương do bỏng, sát trùng vết thương và cầm máu.

Được biết, nước cốt từ cây cỏ hôi được sử dụng để điều trị viêm mũi dị ứng, viêm xoang bằng cách tẩm vào bông rồi nhét vào lỗ mũi và trị chứng xuất huyết tử cung sau sinh bằng cách vắt lấy nước cốt để uống. Ngoài ra, nước ép từ hoa cây cỏ hôi cũng được dùng để thoa lên vùng da bị ghẻ, giúp vùng da tổn thương được sát trùng và mau lành.